Nowy akt w odmienny sposób wskazuje przykładowe sposoby wspomagania jednostek przez organ sprawujący nadzór pedagogiczny. Zmianie uległ również sposób sprawowania nadzoru pedagogicznego przez dyrektora szkoły. Ponadto doprecyzowano treści gromadzone na elektronicznej platformie nadzoru pedagogicznego. (Komentarz z dnia 18 września W zawodach sektorowych uznanie kwalifikacji odbywa się w sposób automatyczny, pod warunkiem posiadania przez wnioskodawcę dokumentów poświadczających kwalifikacje (dyplomów, zaświadczeń) wymienionych w załączniku V lub VI do dyrektywy 2005/36/WE. Uznanie kwalifikacji może również nastąpić na podstawie praw nabytych. Uznanie kierunku studiów za zbliżony do wymaganego już nie obowiązuje. Data: 29-09-2014 r. Obecnie dyrektor szkoły nie może uznać, że ukończony przez nauczyciela kierunek studiów (specjalność) jest zbliżony do nauczanego przedmiotu lub rodzaju prowadzonych zajęć. Nauczyciele, którym uznano w ten sposób kwalifikacje zachowują Pojęcie podnoszenia kwalifikacji zawodowych zostało w Kodeksie pracy zdefiniowane węziej niż mogłoby to wynikać z rozumienia potocznego. W myśl art. 103 1 § 1 kp przez podnoszenie kwalifikacji zawodowych rozumie się zdobywanie lub uzupełnianie wiedzy i umiejętności przez pracownika, z inicjatywy pracodawcy albo za jego zgodą. Nie Karta Nauczyciela uprawnia Dyrektora szkoły do dokonania formalnej weryfikacji kwalifikacji posiadanych przez nauczyciela ubiegającego się o stanowisko. Zgodnie z art. 11 ustawy dyrektor szkoły nawiązuje z nauczycielem stosunek pracy na zasadach adekwatnych do posiadanych przez nauczyciela kwalifikacji i zgodnie z posiadanym przez niego sprawozdanie z realizacji planu rozwoju zawodowego - kopia poświadczona przez dyrektora szkoły za zgodność z oryginałem, karta oceny pracy dokonanej po zakończeniu stażu – kopia poświadczona przez dyrektora szkoły za zgodność z oryginałem, Kuratorium Oświaty w Warszawie godz. urzędowania: pn. – pt. 8.00 – . Osoby ubiegające się o pracę w szkołach czy placówkach oświatowych często słyszą, że dyrektor byłby skłonny zatrudnić ale niestety organ prowadzący nie wyraża zgody na dodatkowy etat, czy na zatrudnienie danej osoby. Kto jest więc w tych sprawach decyzyjny – dyrektor czy organ prowadzący? Przepisy prawa wyraźnie przewidują, że dyrektor jest kierownikiem zakładu pracy dla zatrudnionych w szkole lub placówce nauczycieli i pracowników niebędących nauczycielami. Dyrektor w szczególności decyduje w sprawie zatrudniania i zwalniania nauczycieli oraz innych pracowników szkoły lub placówki (art. 39 ust. 3 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty). Oznacza to, że dyrektor szkoły lub placówki oświatowej posiada wyłączną kompetencję w zakresie podejmowania decyzji o zatrudnieniu lub zwolnieniu pracownika szkoły, bez względu na to, czy zajmuje on stanowisko pedagogiczne czy ograniczenia tej ustawowej kompetencji dyrektora muszą wynikać z przepisów prawa. Ograniczeniem takim jest konieczność uzyskania zgody organu nadzoru pedagogicznego (lub organu prowadzącego szkołę) na zatrudnienie osoby, która nie ma kwalifikacji do zajmowania stanowiska nauczyciela określonych w przepisach o kwalifikacjach nauczycielskich. Dotyczy to następujących sytuacji:1.    Zatrudnienie nauczyciela, który nie ma kwalifikacji wymaganych do pracy na określonym stanowisku (dotyczy to osoby, która jest nauczycielem, ale nie ma kwalifikacji do nauczania danego przedmiotu lub prowadzenia określonych zajęć) – wymaga zgody organu nadzoru pedagogicznego (kuratora oświaty) – art. 10 ust. 9 Karty Nauczyciela, 2.    Zatrudnienie osoby niebędącej nauczycielem, posiadającej przygotowanie uznane przez dyrektora szkoły za odpowiednie do prowadzenia danych zajęć (dotyczy osoby, która w ogóle nie ma kwalifikacji pedagogicznych) – wymaga zgody organu nadzoru pedagogicznego (kuratora oświaty, a w szkołach artystycznych –ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego) – art. 7 ust. 1a ustawy o systemie oświaty,3.    zatrudnienie osoby posiadającej przygotowanie zawodowe uznane przez dyrektora szkoły lub placówki za odpowiednie do prowadzenia zajęć z zakresu kształcenia zawodowego (dotyczy osoby bez kwalifikacji pedagogicznych, która będzie prowadziła zajęcia z zakresu kształcenia zawodowego) – wymaga zgody organu prowadzącego – art. 7 ust. 1d ustawy o systemie oznacza, że dyrektor nie jest samodzielny jedynie przy zatrudnianiu nauczyciela, który nie posiada wymaganych kwalifikacji. W takich wypadkach do zatrudnienia tej osoby konieczne jest uzyskanie zgody nadzoru pedagogicznego, a w razie zatrudnienia do nauczania zawodu – zgody organu prowadzącego także: Zasady zatrudniania nauczycieli w szkołach i placówkach oświatowych>>Organ prowadzący szkołę lub placówkę sprawuje nadzór nad jej działalnością w zakresie spraw finansowych i administracyjnych. W tym zakresie nadzorowi podlega w szczególności:1)    prawidłowość dysponowania przyznanymi szkole lub placówce środkami budżetowymi oraz pozyskanymi przez szkołę lub placówkę środkami pochodzącymi z innych źródeł, a także gospodarowania mieniem;2)    przestrzeganie obowiązujących przepisów dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy pracowników i uczniów; 3)    przestrzeganie przepisów dotyczących organizacji pracy szkoły i placówki (art. 34a ustawy o systemie oświaty).W praktyce organy prowadzące mają jednak wymierny wpływ na kwestie kadrowe w szkołach i placówkach oświaty. Swoje uprawnienia w tym zakresie czerpią z prawa do zatwierdzania arkuszy organizacji pracy szkoły lub placówki. W arkuszu organizacji szkoły zamieszcza się w szczególności: liczbę pracowników szkoły, w tym pracowników zajmujących stanowiska kierownicze, ogólną liczbę godzin zajęć edukacyjnych finansowanych ze środków przydzielonych przez organ prowadzący szkołę. Arkusz organizacyjny każdej szkoły lub placówki musi być jednak zatwierdzony przez organ prowadzący szkołę (rozporządzenie MEN z dnia 21 maja 2001 r. w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół). Skoro więc arkusz organizacyjny określa liczbę pracowników szkoły (wszystkich – a nie tylko nauczycieli), oznacza to, że na każdy etat w szkole musi być zgoda organu prowadzącego. Jeżeli dyrektor w projekcie arkusza wskaże daną ilość pracowników, a organ prowadzący nie zatwierdzi tego arkusza, to właśnie w ten sposób może zgodnie z prawem ingerować w sferę zatrudniania pracowników szkół i placówek jednak zaznaczyć, że kompetencje organów prowadzących szkoły i placówki oświatowe w zakresie zatwierdzania ich arkuszy organizacyjnych odnoszą się do konkretnych szkół i placówek. Uważam, że nie ma żadnych podstaw prawnych, aby organy prowadzące szkoły wydawały uchwały określające tzw. „standardy zatrudnienia”. Przepisy prawa nie dają tutaj żadnych podstaw prawnych. Dlatego też prawo zatwierdzania arkuszy organizacyjnych może rzutować na decyzje kadrowe w danej szkole. Czytaj także: Formy zatrudniania nauczycieli>>W praktyce zdarzają się również sytuacje, gdy w danym mieście czy gminie wprowadzany jest przykładowo zakaz zatrudniania emerytów. Organy prowadzące szkoły nie mają podstaw prawnych do wydawania takich zakazów. Należy pamiętać, że przepisy kodeksu pracy zabraniają stosowania dyskryminacji w zatrudnieniu ze względu na wiek (art. 183a § 1 Kodeksu pracy). Odmowa nawiązania stosunku pracy ze względu na wiek jest elementem dyskryminacji (art. 183b § 1 pkt 1 Kodeksu pracy). Odpowiedzialność za naruszenie zasady równego traktowania w zatrudnieniu spoczywa jednak zawsze na pracodawcy, którym w takim wypadku będzie szkoła reprezentowana przez organem właściwym w zakresie podejmowania decyzji o zatrudnieniu w szkole lub placówce jest dyrektor. Ograniczenie kompetencji dyrektora w tym zakresie dotyczy jedynie przypadku zatrudnienia na stanowisku nauczyciela, osoby która nie ma wymaganych kwalifikacji. Organy prowadzące szkoły pośrednio mogą wpływać na decyzje kadrowe dyrektora w ramach uprawnienia do zatwierdzania arkuszy prawna:•    ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty ( z 2004 r., Nr 256, poz. 2572 ze zm.) – art. 7 ust. 1a i 1d, art. 34a, art. 39 ust. 3,•    ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela ( z 2006 r., Nr 97, poz. 674 ze zm.) – art. 10 ust. 9,•    ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy ( z 1998 r., Nr 21, poz. 94 ze zm.) – art.  183a § 1, art. 183b § 1 pkt 1,•    rozporządzenie MEN z dnia 21 maja 2001 r. w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół ( Nr 61, poz. 624 ze zm.) – załączniki.   Dariusz Dokument Nauczycielka ukończyła studia wyższe zawodowe na kierunku rolnictwo. Posiada przygotowanie pedagogiczne oraz studia podyplomowe na kierunku biologia. Uczy przyrody w szkole podstawowej. W 2002 r. otrzymała akt nadania stopnia awansu nauczyciela dyplomowanego. Z uzasadnienia dołączonego do aktu wynika, że posiada kwalifikacje do nauczania przyrody. Z powodu wątpliwości dotyczących rzekomych kwalifikacji nowo zatrudniony dyrektor szkoły w 2007 r. uznał nauczycielce ukończony przez nią kierunek studiów (rolnictwo) za zbliżony z nauczanym przedmiotem, wydając stosowną decyzję. Czy w świetle nowego rozporządzenia o kwalifikacjach, obowiązującego od 1 września 2009 r., nauczycielka posiada nadal kwalifikacje do nauczania przyrody? Czy kuratorium oświaty postąpiło słusznie wydając akt nadania, mimo nieposiadania przez nauczyciela kwalifikacji do nauczania przyrody (a może w 2002 r. była możliwość uznania kwalifikacji do nauczania biologii za wystarczające do nauczania przyrody)? Czy kierunek rolnictwo kwalifikował się do uznania go zbliżony z nauczaniem przyrody? Pozostało jeszcze 76 % treściAby zobaczyć cały artykuł, zaloguj się lub zamów dostęp. Odkąd Polska weszła do Unii Europejskiej, przed polskimi obywatelami pojawiła się możliwość pracy w innych krajach Wspólnoty. Dla większości obywateli krajów UE największą korzyścią z członkowstwa jest korzystanie ze swobody przepływu osób. Dla obywateli przemieszczających się w UE w poszukiwaniu oferty lepszej pracy jednym z kluczowych problemów jest uznawanie wykształcenia oraz kwalifikacji zawodowych. Dotyczy to również nauczycieli. Podstawa prawna uznawania kwalifikacji zawodowych Pracownik przemieszczający się w UE wyjeżdża ze swojego kraju ze zdobytym wykształceniem, doświadczeniem zawodowym oraz kwalifikacjami (uprawnieniami) do wykonywania danego zawodu. Niezmiernie ważne w procesie poszukiwania pracy jest to, aby pracodawcy z państwa, do którego wyemigrował pracownik, traktowali jego wykształcenie, doświadczenie i kwalifikacje tak jak wykształcenie, doświadczenie i kwalifikacje pracownika, który zdobył je w tym właśnie kraju (państwie przyjmującym). Inaczej mówiąc, należało znaleźć takie rozwiązanie, które uniemożliwiłoby traktowanie pracowników przyjeżdżających gorzej tylko z tego względu, że zdobyli kwalifikacje w innym kraju. Rozwiązaniem powyższego problemu było przyjęcie 7 września 2005 r. przez Parlament Europejski i Radę dyrektywy 2035/36/WE w sprawie uznawania kwalifikacji zawodowych (Dz. Urz. UE L 255 z r., s. 22 ze zm.). Dyrektywa ta weszła w życie 20 października 2005 r., przy czym państwom członkowskim ustalono dwuletni termin na dostosowanie krajowych porządków prawnych do przepisów dyrektywy. Polska uczyniła to poprzez przyjęcie ustawy z dnia 18 marca 2008 r. o zasadach uznawania kwalifikacji zawodowych nabytych w państwach członkowskich Unii Europejskiej ( Dz. U. z 2018 r., poz. 2272 z późn. zm.), dalej jako ustawa. Ustawa (oraz dyrektywa) określa zasady uznawania kwalifikacji zawodowych w zawodach regulowanych. Zawodem regulowanym jest zawód, którego podjęcie i wykonywanie jest uwarunkowane spełnieniem wymagań kwalifikacyjnych oraz dokonaniem innych czynności, np. zdaniem egzaminu, odbyciem stażu itp. Warunki, po spełnieniu których osoba może wykonywać zawód, muszą być określone w akcie prawnym o randze ustawowej. Ponieważ warunki, po spełnieniu których absolwent studiów wyższych może podjąć pracę w szkole/przedszkolu w charakterze nauczyciela, określone zostały w ustawie z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela ( Dz. U. z 2018 r., poz. 967 z późn. zm.), zawód nauczyciela objęty jest systemem uznawania kwalifikacji w zawodach regulowanych. POLECAMY Uznawanie kwalifikacji w zawodach nieregulowanych Dalsza część opracowania będzie poświęcona mechanizmowi uznawania kwalifikacji w zawodach regulowanych. Jednak nie sposób nie wspomnieć o uznawaniu kwalifikacji w zawodach nieregulowanych. System uznawania kwalifikacji w zawodach nieregulowanych jest mniej złożony niż ten dotyczący zawodów regulowanych. Generalną zasadą jest to, że kwalifikacje zawodowe dla pracownika wykonującego zawód nieregulowany uznaje przyszły (ewentualny) pracodawca. W razie wątpliwości pracodawca „unijny” może wymagać od pracownika potwierdzenia równoważności poziomu wykształcenia. W takim przypadku stosuje się przepisy umów międzynarodowych o wzajemnym uznawaniu kwalifikacji. Jeżeli z danym krajem nie są podpisane odpowiednie umowy międzynarodowe, to pracownik powinien przeprowadzić w kraju przyjmującym procedurę nostryfikacji dyplomu. System uznawania kwalifikacji zawodowych Zgodnie z art. 1 ustawy przepisy ustawy stosuje przy uznawaniu kwalifikacji do wykonywania zawodów regulowanych lub działalności nabytych poza granicami Polski przez obywateli: państw członkowskich Unii Europejskiej, Konfederacji Szwajcarskiej, państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – stron umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym – zwanych „państwami członkowskimi”. Jako obywateli państwa członkowskiego uznaje się nie tylko pracownika migrującego, ale również jego rodzinę oraz obywateli państw trzecich posiadających zezwolenie na pobyt rezydenta długoterminowego UE. Należy podkreślić, że ustawę będziemy również stosować do obywateli polskich, którzy nabyli kwalifikacje do wykonywania danego zawodu w innym niż Polska kraju członkowskim UE. Pracownikowi, który przyjechał do Polski i przeprowadził proces uznania kwalifikacji zawodowych, zapewnia się prawo wykonywania w Polsce zawodu regulowanego lub działalności na takich samych zasadach jak osobom, które kwalifikacje do ich wykonywania uzyskały w Polsce. Poniżej zostanie przedstawiony polski system uznawania kwalifikacji w zawodach regulowanych. Informacje poniższe na pewno będą przydatne dla dyrektorów polskich placówek, zarówno publicznych, jak i niepublicznych, którzy chcą zatrudnić nauczycieli z innych niż Polska państw członkowskich UE, np. nauczycieli języków obcych. Ponieważ system uznawania kwalifikacji zawodowych w Polsce jest pochodnym systemu uznawania kwalifikacji przyjętym w dyrektywie, to w innych krajach członkowskich UE system ten działa podobnie. Nauczyciele polscy, którzy chcą wyjechać za granicę i tam pracować w zawodzie, powinni się zatem zapoznać z generalnymi zasadami i założeniami systemu. Ośrodki wsparcia Wspomniana wyżej dyrektywa zobowiązała wszystkie państwa członkowskie do powołania tzw. ośrodków wsparcia. Zadaniem ośrodka wsparcia jest udzielanie osobom zainteresowanym uznaniem kwalifikacji oraz ośrodkom wsparcia w państwach członkowskich informacji w sprawach związanych z uznawaniem kwalifikacji zawodowych do wykonywania zawodów regulowanych albo do podejmowania lub wykonywania działalności regulowanych w RP, w tym informacji dotyczących przepisów regulacyjnych i innych przepisów regulujących wykonywanie poszczególnych zawodów regulowanych albo podejmowanie lub wykonywanie poszczególnych działalności regulowanych. W Polsce rolę ośrodka wsparcia pełni Departament Współpracy Międzynarodowej w Ministerstwie Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Warto przed wyjazdem do innego kraju członkowskiego skontaktować się z ośrodkiem wsparcia działającym w tym kraju i uzyskać informacje o zasadach uznawania kwalifikacji dla danego zawodu i organach właściwych. Właściwy organ Jak wynika z art. 6 ustawy, organem uprawnionym do wydawania decyzji w sprawie uznania kwalifikacji niezbędnych do wykonywania w Polsce zawodu regulowanego albo działalności jest organ określony w przepisach ustawy z dnia 4 września 1997 r. o działach administracji rządowej ( Dz. U. z 2019 r., poz. 945). Dla zawodu nauczyciela właściwym organem będzie minister właściwy ds. oświaty i wychowania, czyli Minister Edukacji Narodowej. Złożenie wniosku Postępowanie w sprawie uznawania kwalifikacji rozpoczyna wniosek osoby przyjeżdżającej złożony do właściwego organu o uznanie kwalifikacji zawodowych. Wniosek taki jest składany na urzędowym formularzu, którego wzór jest określony w załączniku do rozporządzenia Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 16 listopada 2016 r. w sprawie dokumentów w postępowaniu w sprawie uznania kwalifikacji zawodowych do wykonywania zawodu regulowanego albo podejmowania lub wykonywania działalności regulowanej w Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. z 2016 r., poz. 2006). Po złożeniu wniosku przez pracownika przyjeżdżającego właściwy organ zawiadamia wnioskodawcę o fakcie otrzymania wniosku. Zawiadomienie takie powinno być przesłane wnioskodawcy w terminie miesiąca od dnia otrzymania wniosku. Jeżeli wnioskodawca nie załączył do wniosku wszystkich wymaganych dokumentów, to właściwy organ stwierdzi braki formalne i wezwie wnioskodawcę do uzupełnienia wniosku pod rygorem pozostawienia wniosku bez rozpoznania. Po otrzymaniu poprawnie złożonego wniosku właściwy organ ma trzy miesiące na przeprowadzenie postępowania i wydanie decyzji o uznaniu kwalifikacji albo nieuznaniu kwalifikacji. W skomplikowanych wypadkach organ właściwy może przedłużyć o dodatkowy miesiąc termin zakończenia postępowania i wydania decyzji. Postępowanie w sprawie uznania kwalifikacji zawodowych W trakcie postępowania właściwy organ na podstawie załączonych dokumentów sprawdza, czy kwalifikacje do wykonywania zawodu w państwie macierzystym pracownika migrującego odpowiadają kwalifikacjom niezbędnym do wykonywania zawodu w kraju przyjmującym. Jeżeli zachodzą różnice w poziomie kształcenia bądź szkolenia, którymi legitymuje się pracownik przyjeżdżający, to właściwy organ sprawdza, czy doświadczenie zawodowe nabyte przez tego pracownika nie rekompensuje braku wiedzy (umiejętności). W przypadku gdy właściwy organ stwierdzi, że: istnieje zasadnicza różnica w kształceniu lub szkoleniu w państwie macierzystym wnioskodawcy i Polsce, zakres wykonywanego w państwie macierzystym wnioskodawcy zawodu różni się znacząco od zakresu tego zawodu w Polsce, a różnica ta odnosi się do określonego kształcenia lub szkolenia w Polsce – to może uzależnić decyzję o uznaniu kwalifikacji od konieczności odbycia przez wnioskodawcę stażu adaptacyjnego albo zdania testu umiejętności (art. 20 ustawy). Jeżeli właściwy organ uzależni uznanie kwalifikacji od odbycia stażu adaptacyjnego albo zaliczenia testu umiejętności, to na podstawie art. 21 ust. 1 ustawy wnioskodawca ma wybór pomiędzy testem a stażem. Następnie właściwy organ zobowiąże wnioskodawcę do odbycia wybranej formy sprawdzenia/potwierdzenia kwalifikacji. Na czas, w którym pracownik migrujący odbywa staż adaptacyjny albo przystępuje do testu umiejętności, trzymiesięczny termin do wydania przez właściwy organ decyzji o uznaniu bądź nieuznaniu kwalifikacji zawodowych ulega zawieszeniu do dnia uzyskania przez właściwy organ oceny stażu bądź testu. Staż adaptacyjny Szczegółowe zasady odbywania stażu adaptacyjnego oraz przystępowania do testu umiejętności określa rozporządzenie MEN z dnia 4 stycznia 2017 r. w sprawie stażu adaptacyjnego oraz testu umiejętności w toku postępowania o uznanie kwalifikacji zawodowych do wykonywania zawodu nauczyciela (Dz. U. z 2017 r., poz. 52). Na jego podstawie organ prowadzący postępowanie, a więc minister właściwy ds. oświaty i wychowania, doręcza jednostce, w której ma być odbywany staż adaptacyjny, postanowienie, o którym mowa w art. 20 ust. 1 ustawy, wraz z kopią dokumentacji zawierającej informację o posiadanych kwalifikacjach, w tym o wykształceniu i doświadczeniu zawodowym wnioskodawcy. Staż adaptacyjny odbywa się w jednostce wskazanej przez organ prowadzący postępowanie, po zasięgnięciu opinii kuratora oświaty i organu prowadzącego jednostkę. Wnioskodawca może wskazać jednostkę, która gotowa jest zawrzeć z nim umowę w celu odbycia stażu adaptacyjnego. W takim przypadku wnioskodawca przekazuje organowi prowadzącemu postępowanie zobowiązanie jednostki do zawarcia z wnioskodawcą umowy. Dyrektor jednostki (przedszkola, szkoły lub placówki oświatowej, w których może być odbywany staż adaptacyjny) ustala program stażu adaptacyjnego przygotowującego do nauczania przedmiotu lub przedmiotów albo prowadzenia zajęć w zakresie, w jakim o uznanie kwalifikacji występuje wnioskodawca, po przeprowadzeniu analizy kwalifikacji wnioskodawcy, zakresu wykonywanego zawodu w państwie wnioskodawcy, z uwzględnieniem zakresu wiedzy, jaki jest niezbędny dla spełnienia wymagań kwalifikacyjnych określonych dla nauczyciela danego przedmiotu nauczania lub rodzaju prowadzonych zajęć. Przy ustalaniu programu stażu należy wziąć pod uwagę: dotychczasowe doświadczenie zawodowe wnioskodawcy i wymagania stawiane nauczycielom w zakresie, w jakim prowadzone jest postępowanie, przygotowanie metodyczne do nauczania przedmiotu lub prowadzenia zajęć, potrzeby poznania organizacji, zadań i zasad funkcjonowania danej jednostki w zakresie, w jakim prowadzone jest postępowanie, potrzeby uczestniczenia przez wnioskodawcę w działalności statutowej i w pracach organizacyjnych danej jednostki. Program stażu adaptacyjnego powinien uwzględniać: uczestnictwo w charakterze obserwatora w odpowiednich zajęciach prowadzonych w jednostce, w której staż adaptacyjny jest odbywany, przez opiekuna stażu adaptacyjnego lub innych nauczycieli, w wymiarze co najmniej trzech godzin zajęć dydaktycznych, wychowawczych lub opiekuńczych w miesiącu, prowadzenie zajęć w obecności opiekuna stażu adaptacyjnego lub dyrektora jednostki, w której staż adaptacyjny jest odbywany, w wymiarze co najmniej trzech godzin zajęć dydaktycznych, wychowawczych lub opiekuńczych w miesiącu, i omawianie tych zajęć z nauczycielem, w którego obecności się odbywały, opracowywanie scenariuszy zajęć i samodzielne prowadzenie zajęć, uczestnictwo w innej działalności określonej w statucie jednostki i w pracach organizacyjnych jednostki. Staż adaptacyjny powinien odbywać się zgodnie z programem stażu, pod nadzorem opiekuna stażu adaptacyjnego, którym może być nauczyciel posiadający kwalifikacje do nauczania danego przedmiotu lub prowadzenia danego rodzaju zajęć w zakresie, w jakim o uznanie kwalifikacji występuje wnioskodawca, oraz posiadający stopień awansu zawodowego nauczyciela dyplomowanego. W przypadku gdy w jednostce nie jest zatrudniony nauczyciel dyplomowany posiadający kwalifikacje do nauczania przedmiotu lub prowadzenia zajęć w zakresie, w jakim o uznanie kwalifikacji występuje wnioskodawca, opiekunem stażu adaptacyjnego może zostać nauczyciel mianowany posiadający kwalifikacje w zakresie, w jakim o uznanie kwalifikacji występuje wnioskodawca. Natomiast opiekuna stażu adaptacyjnego wyznacza na okres całego stażu adaptacyjnego dyrektor jednostki. Zmiana opiekuna może nastąpić wyłącznie z powodu: braku możliwości dalszego wykonywania nadzoru, umotywowanego wniosku wnioskodawcy złożonego nie później niż na trzy miesiące przed zakończeniem stażu adaptacyjnego, umotywowanej prośby opiekuna stażu adaptacyjnego złożonej nie później niż na trzy miesiące przed zakończeniem stażu adaptacyjnego. Staż adaptacyjny rozpoczyna się w terminie uzgodnionym przez wnioskodawcę z jednostką. Prawidłowy przebieg stażu powinien zapewnić dyrektor jednostki. Natomiast opiekun stażu powinien raz w miesiącu informować dyrektora jednostki o realizacji przez wnioskodawcę zadań wynikających z programu stażu adaptacyjnego. Jednocześnie w każdym czasie organ prowadzący postępowanie może kontrolować prawidłowość przebiegu stażu adaptacyjnego. Jeżeli w trakcie trwania stażu dojdzie do przerwy spowodowanej chorobą lub inną usprawiedliwioną nieobecnością w jednostce, istnieje możliwość, na wniosek zainteresowanego, by organ prowadzący postępowanie przedłużył staż adaptacyjny na czas określony, nieprzekraczający, łącznie z odbytym już stażem adaptacyjnym, trzech lat (staż adaptacyjny co do zasady nie może trwać dłużej niż trzy lata). Oceny nabytych w trakcie stażu adaptacyjnego umiejętności dokonuje organ prowadzący postępowanie na podstawie opinii sporządzonej wspólnie przez dyrektora jednostki oraz opiekuna stażu adaptacyjnego, w terminie 14 dni od dnia zakończenia tego stażu. W powyższej opinii dyrektor jednostki oraz opiekun stażu adaptacyjnego powinni uwzględnić stan przygotowania wnioskodawcy do wykonywania zawodu oraz poprawność merytoryczną i metodyczną prowadzonych zajęć, a także: uczestnictwo w innej działalności określonej w statucie jednostki i w pracach organizacyjnych jednostki, przestrzeganie porządku pracy ustalonego w jednostce. W trakcie sporządzania opinii dyrektor jednostki może zasięgnąć opinii rady pedagogicznej, rady szkoły lub placówki, rady rodziców lub samorządu uczniowskiego. Opinia powinna zawierać wnioski dyrektora jednostki i opiekuna stażu adaptacyjnego dotyczące przygotowania wnioskodawcy do samodzielnego wykonywania zawodu wraz z uzasadnieniem. Powinna zostać również potwierdzona podpisami dyrektora jednostki i opiekuna stażu adaptacyjnego. Sporządzona w ten sposób opinia powinna zostać przekazana wnioskodawcy oraz organowi prowadzącemu postępowanie w terminie trzech dni od dnia jej podpisania przez dyrektora jednostki i opiekuna stażu adaptacyjnego. W sytuacji gdy ocena umiejętności nabytych w trakcie stażu adaptacyjnego okaże się negatywna, w terminie 14 dni od dnia otrzymania oceny wnioskodawca może wystąpić do organu prowadzącego postępowanie z wnioskiem o ponowne odbycie stażu adaptacyjnego. Koszty odbywania stażu ponosi wnioskodawca. Jednostka powinna dokonać obliczenia kosztów związanych z odbywaniem przez wnioskodawcę stażu adaptacyjnego nie później niż na 14 dni przed dniem rozpoczęcia tego stażu, na podstawie rzeczywistych wydatków, które będą przez nią ponoszone, ustalonych z uwzględnieniem programu i czasu trwania stażu adaptacyjnego, niezbędnych wydatków związanych z wyposażeniem wnioskodawcy w pomoce metodyczne i dydaktyczne oraz wynagrodzenia opiekuna stażu adaptacyjnego. Opłata z tytułu powyższych kosztów powinna być ponoszona przez wnioskodawcę w równych ratach miesięcznych płatnych z góry do 10. dnia każdego miesiąca za dany miesiąc, na rachunek bankowy wskazany przez dyrektora jednostki. Opłata może być również, za zgodą wnioskodawcy wyrażoną na piśmie, potrącana z jego wynagrodzenia z tytułu umowy. Co istotne, w przypadku rezygnacji wnioskodawcy z odbywania stażu opłata nie podlega zwrotowi. Wyłącznie wtedy, gdy staż nie odbędzie się z przyczyn leżących po stronie jednostki, należy zwrócić opłatę na wskazany przez wnioskodawcę rachunek bankowy. Test umiejętności Drugą, obok stażu adaptacyjnego, formą przygotowania wnioskodawcy do wykonywania zawodu nauczyciela, jest zobowiązanie osoby wnioskującej o uznanie kwalifikacji do zaliczenia testu umiejętności. Postanowienie właściwego organu o zobowiązaniu do zaliczenia testu umiejętności jest wysyłane do wnioskodawcy – pracownika... Artykuł jest dostępny w całości tylko dla zalogowanych użytkowników. Jak uzyskać dostęp? Wystarczy, że założysz bezpłatne konto lub zalogujesz się. Czeka na Ciebie pakiet inspirujących materiałow pokazowych. Załóż bezpłatne konto Zaloguj się Rola dyrektora we wspomaganiu rozwoju zawodowego nauczycieliPraca dyplomowaOpracowała:mgr Justyna Czykwin-StrękowskaBiałystok, marzec 2015WSTĘP ........................................ 2Rozdział 1PRZEDMIOT I ZNACZENIE DOSKONALENIA ZAWODOWEGO Pojęcie doskonalenia zawodowego nauczycieli ........................................ Podstawy prawne doskonalenia nauczycieli ........................................ Cele i znaczenie doskonalenia zawodowego ........................................ 10Rozdział 2ORGANIZACJA SYSTEMU DOSKONALENIA ZAWODOWEGO Formy doskonalenia zawodowego nauczycieli ........................................ Doskonalenia nauczycieli a jakość pracy ........................................ 23Rozdział 3BADANIE POTRZEB NAUCZYCIELI W ZAKRESIE DOSKONALENIA Cel i przedmiot badań ........................................ Dyskusja wyników........................................ 31Rozdział 4PLAN WDN ........................................ 33ZAKOŃCZENIE ........................................ 36Bibliografia ........................................ 39 Aneks ........................................ 41WSTĘPO sposobach i wynikach pracy szkoły w znacznym stopniu decydują nauczyciele. To oni odpowiadają za właściwą realizację procesu dydaktyczno-wychowawczego, pośredniczą w przekazywaniu wiedzy, umiejętności oraz wartości, jednym słowem są największym atutem szkoły. Zatem wspieranie ich rozwoju zawodowego powinno być integralną i zasadniczą częścią wysiłków na rzecz podnoszenia jakości nauczania i uczenia się oraz polepszania ich wyników „Zawód i zarazem powołanie nauczyciela niemal samo przez się nie tyle wymaga doskonalenia, ile raczej się z nim utożsamia (...) Doświadczenie i praktyka wykazuje, że tylko względnie można się do zawodu nauczycielskiego przygotować, a trzeba się doń nieustannie także i samemu powoływać, co stanowi podstawę i sens życiowego procesu bycia nauczycielem.” Doskonalenie jest nakazem czasu. Wiek XXI i nowoczesny system oświaty potrzebuje nauczyciela nowatora i twórcy, wymaga od niego profesjonalizmu, skuteczności, fachowości oraz zaangażowania we własny rozwój. To nie kto inny „a właśnie nauczyciel winien wykazywać stałą aktywność poznawczą, systematycznie wzbogacaną i rozwijaną przez całe życie. Jego działalność musi być ustawicznie korygowana, modelowana, a jego system wiedzy i umiejętności powinien zmieniać swoją strukturę. Jest to nadrzędna zasada przemian oświatowych, idea kształcenia ustawicznego istotna w zawodzie i stylu życia nauczycieli” W dzisiejszych czasach nauczyciel musi ustawicznie podnosić swoje kwalifikacje tak by nadążać za zmieniającym się światem. Wymaga to dobrego przygotowania, odpowiedniej wiedzy, umiejętności i motywacji oraz stworzenia warunków instytucjonalnych umożliwiających jednostce owo permanentne uzupełnianie wykształcenia i wszechstronny rozwój. Skoro to nauczyciel jest projektantem przyszłych zmian, to stymulowanie go do samowychowania, integrowanie zespołu nauczycieli wokół postawionych celów, budowanie dobrego klimatu szkoły, podnoszenie poczucia odpowiedzialności za jakość kształcenia i wychowania powinno być nadrzędnym celem każdego dyrektora. Funkcja kierownicza zakłada bowiem nie tylko planowanie, organizowanie działań i kontrolę ale także motywowanie (pobudzanie) ludzi do aktywności Świadomy tego dyrektor winien aktywnie wspomagać i inspirować do poszukiwań innowacyjnych, doceniać możliwości twórcze zespołu nauczycielskiego, wspierać inicjatywy i doceniać zaangażowanie nauczycieli oraz być wzorem do naśladowania. Powinien także ustawicznie pozyskiwać nauczycieli dla doskonalenia, stwarzać klimat sprzyjający ich rozwojowi, organizować atrakcyjne i aktywizujące formy i metody rozwoju zawodowego, a w miarę możliwości za efekty doskonalenia nagradzać. Sprawy kształcenia nauczycieli i wspierania ich w rozwoju zawodowym wciąż są traktowane powierzchownie, formalnie, bez należytego uwzględnienia złożoności funkcji i zadań tego zawodu oraz uwarunkowań jego wykonywania. Jako lider WDN, w swojej placówce, postanowiłam pochylić się nad tą kwestią co stało się przyczynkiem do napisania przeze mnie owej pracy. Przedstawię w niej różne aspekty rozwoju zawodowego pierwszy poświęciłam przedmiotowi i znaczeniu doskonalenia zawodowego nauczycieli. Opracowałam go w oparciu o literaturę odnoszącą się do tematu pracy i przedstawiłam w nim pojęcie doskonalenia zawodowego nauczycieli, podstawy prawne oraz jego cele i znaczenie. W drugim rozdziale skupiłam się na organizacji systemu doskonalenia zawodowego nauczycieli. Omówiłam to formy doskonalenia zawodowego oraz jego wpływ na jakość 3 to charakterystyka założeń metodologicznych. Przedstawiłam w nim cel i przedmiot badań oraz poświęciłam miejsce na dyskusję wyników badań ostatni zawiera plan WDN. Na końcu umieściłam bibliografię oraz 1PRZEDMIOT I ZNACZENIE DOSKONALENIA ZAWODOWEGO Pojęcie doskonalenia zawodowego nauczycieliW literaturze przedmiotowej zdarzają się przypadki optowania za równoznacznością zakresu pojęć „dokształcanie” i „doskonalenie”. Jest to uzasadnione rozwojem teorii doskonalenia wielostronnego, która jest wyrazem idei wielowymiarowości i integralności zarówno natury ludzkiej, jak i kultury, a w jej obszarze nauki. Dlatego też w dalszej części pracy pojęcie doskonalenia i dokształcania będą występować obok siebie i będą zawodowe nauczycieli, podobnie jak i samo kształcenie, jest procesem złożonym oraz wielowątkowym. Może być ono rozpatrywane w różnych wymiarach - jako potrzeba i cecha współczesnego człowieka oraz jako idea, zasada systemu oświatowy. „Potrzeba doskonalenia warsztatu pracy, umiejętności, siebie pojawia się wówczas, gdy człowiek stwierdza rozbieżność między tym co wie i potrafi, a tym czego wymaga współczesność.” Według słownika pedagogicznego doskonalenie zawodowe to: podwyższenie kwalifikacji pracowniczych za pośrednictwem różnych form kształcenia i „samouctwo”, niezbędne w wieku produkcyjnym z tego względu, że szkoła zawodowa daje tylko podstawowe i względnie ogólne przygotowanie do pracy zawodowej, jak i z tego, że wymagania pracy zawodowej stale ulegają zmianom. Doskonalenie jest także opisywane jako „droga, która prowadzi do twórczości i nowatorstwa pedagogicznego, gdzie praktyka nauczania i wychowania jest polem do wytwarzania przez nauczyciela własnej wiedzy edukacyjnej i jej ciągłego, nieustannego weryfikowania. Na tej drodze rozwoju nauczyciel nastawiony jest na ustawiczne ulepszanie własnej praktyki oraz dzielenie się twórczymi osiągnięciami z innymi” Wincenty Okoń, rozpatruje doskonalenie zawodowe, jako:- udzielanie pomocy w realizacji celów kształcących, wychowawczych początkującym nauczycielom w okresie ich adaptacji zawodowej;- aktualizowanie i wzbogacanie wiedzy przedmiotowej, pedagogicznej, psychologicznej w okresie samodzielności zawodowej;- organizowanie różnych form samokształcenia indywidualnego i zbiorowego;- udzielanie pomocy w samodzielnej pracy badawczej. Doskonalenie zawodowe nauczycieli w Polsce opiera się na założeniach edukacji ustawicznej (permanent education), zwanej tez kształceniem przez całe życie (lifelong education), w trakcie którego jego organizatorzy starają się wyeliminować rozbieżności między teorią i praktyką edukacji. Cechą charakterystyczną doskonalenia, jest jego ahistoryczność, ukierunkowanie na współczesność lub pewną „modelową” przyszłość, z pominięciem przeszłości. Doskonalenie jest kolejnym etapem edukacji nauczycielskiej, kontynuacją kształcenia oraz uczestnictwa w procesie kształcenia ustawicznego. „Doskonalenie się - pisał A. Dygasiński - ma to do siebie, iż nie istnieje żaden jego kres dający się zaznaczyć z góry”. Ogólnie można rozumieć je jako proces systematycznego aktualizowania, modernizowania, pogłębiania oraz uzupełniania wiedzy i umiejętności w celu ich dostosowania do zmieniających się wymagań stanowisk pracy, w związku z postępem naukowo-technicznym, organizacyjnym, ekonomicznym i społecznym. W odniesieniu do zawodu nauczyciela, polega ono na podwyższaniu i pogłębianiu kwalifikacji nauczycielskich, udoskonalaniu warsztatu metodycznego, zwiększaniu motywacji do samokształcenia, efektywności pracy dydaktyczno-wychowawczej, poprzez różne podyplomowe i samokształceniowe formy pracy oświatowej. Przyjmując, że obowiązki nauczyciela-wychowawcy powierzone są ludziom o różnym stopniu przygotowania do wykonywania zawodu, doskonalenie zawodowe określić można jako uzupełnianie (bezpośrednie lub pośrednie, za pomocą książek, czasopism, środków masowego przekazu, dostarczanie nauczycielowi informacji niezbędnych w jego działalności zawodowej oraz interpretowanie ich zgodnie z celami kształcącymi i wychowawczymi), pogłębianie (zwane również wzbogacaniem, jest uprawiane przez nauczycieli ambitnych, pragnących lepiej znać zagadnienia związane z realizowanym przedmiotem pod względem metodycznym i merytorycznym – nauczycieli poszukujących, otwartych na nowości), i aktualizowanie wiedzy (polega na jej odnawianiu i może się odbywać przez studiowanie najnowszej literatury, słuchanie wykładów i prelekcji, dyskusje polegające na wymianie poglądów oraz konsultacje itp) oraz rozwijanie, doskonalenie sprawności i umiejętności niezbędnych w pracy z dziećmi i młodzieżą. Proces doskonalenia przebiega w toku pracy zawodowej nauczycieli, stając się czymś oczywistym i stanowi swoistego rodzaju przedłużenie możliwości rozwojowych nauczycieli na okres pełnienia przez nich roli zawodowej. Podstawy prawne doskonalenia nauczycieliUzupełnianie i aktualizowanie kwalifikacji zawodowych oraz nabywanie nowych umiejętności jest obowiązkiem nauczyciela wynikającym wprost z następujących przepisów ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela:· ust. 3 Karta Nauczyciela „Nauczyciel powinien podnosić swoją wiedzę ogólną i zawodową, korzystając z prawa pierwszeństwa do uczestnictwa we wszystkich formach doskonalenia zawodowego na najwyższym poziomie.”· ust. 2 pkt 3 Karta Nauczyciela„W ramach czasu pracy nauczyciel obowiązany jest realizować zajęcia i czynności związane z przygotowaniem się do zajęć, samokształceniem i doskonaleniem zawodowym.”· Art. 64 ust. 2 pkt 3 Karta Nauczyciela„Nauczyciel może być zobowiązany przez dyrektora szkoły do uczestnictwa w czasie ferii w doskonaleniu zawodowym w określonej formie.” W Polsce, podobnie jak w wielu innych krajach, dużą wagę przywiązuje się do doskonalenia zawodowego nauczycieli. Świadczą o tym ciągłe zmiany i usprawnienia systemu podstawy funkcjonowania systemu doskonalenia nauczycieli w Polsce określone zostały w art. 78 Ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty oraz w rozporządzeniu ministra edukacji narodowej z dnia 15 lutego 1999 r. w sprawie rodzajów, zasad tworzenia, przekształcania i likwidowania oraz zasad działania placówek doskonalenia nauczycieli. Ponadto ministerialny punkt widzenia na temat systemowych rozwiązań dotyczących wspierania rozwoju zawodowego nauczycieli znalazł odbicie w opublikowanym w grudniu 1999 roku dokumencie precyzującym przewidywany rozwój systemu doskonalenia nauczycieli w Polsce zatytułowanym „Strategie kształcenia ustawicznego nauczycieli”. Doskonalenie zawodowe nauczycieli mogą organizować i prowadzić zgodnie z zarządzeniem nr 41 MEN z dnia 21 listopada 1990 roku:- Centralny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli – w formie studiów specjalnych, kursów, seminariów i konferencji;- Szkoły wyższe – w formie studiów doktoranckich, podyplomowych, studiów specjalnych, kursów, seminariów i konferencji;- Wojewódzkie ośrodki metodyczne – w formie studiów specjalnych, kursów, seminariów, konferencji i praktyk pracowniczych- Doradcy metodyczni – w formie samokształcenia kierowanego, szkolenia przywarsztatowego i instruktażu;- Dyrektorzy szkół w porozumieniu z radą pedagogiczną w formie samokształcenia kierowanego, szkolenia przywarsztatowego i instruktażu;- Ośrodki doskonalenia zawodowego innych resortów, różnorodne instytucje i organizacje, osoby prawne i fizyczne zgodnie ze swoim zakresem działania. W myśl przepisów ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty to kurator:· bada potrzeby nauczycieli w zakresie doskonalenia zawodowego,· inicjuje i koordynuje działania związane z doskonaleniem,· może podejmować działania wspomagające materialne i organizacyjne doskonalenie, w szczególności promować nowatorstwo dydaktyczno – wychowawcze,· sprawuje nadzór pedagogiczny nad placówkami doskonalenia nauczycieli,· wydaje zgodę na prowadzenie kursów kwalifikacyjnych przez placówki doskonalenia nauczycieli i sprawuje nad nimi nadzór,· prowadzi rejestr niepublicznych placówek doskonalenia nauczycieli. Odpowiedzialność za organizację doskonalenia nauczycieli ponosi natomiast dyrektor szkoły (placówki oświatowo-wychowawczej). Wynika to z:- art. 7 ust. 2 pkt 4 Karty Nauczyciela dyrektor szkoły jest odpowiedzialny za zapewnienie pomocy nauczycielom w realizacji ich zadań i ich doskonaleniu zawodowym - z racji sprawowania nadzoru pedagogicznego wewnątrz szkoły lub placówki, o czym mówi Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 13 sierpnia 1999 r. w sprawie szczegółowych zasad sprawowania nadzoru pedagogicznego. W § 1. 1 czytamy „Celem nadzoru pedagogicznego jest doskonalenie systemu oświaty, a w szczególności jakościowy rozwój szkół i placówek z ukierunkowaniem na rozwój ucznia i rozwój zawodowy nauczyciela. - - art. 41 ust. 1 pkt. 4 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty ( nr 95, poz. 425, z późn. zm.), w którym czytamy, że „do kompetencji stanowiących rady pedagogicznej należy ustalanie organizacji doskonalenia zawodowego nauczycieli szkoły lub placówki” oraz art. 40 ust. 4 cyt. Ustawy mówiący o odpowiedzialności personalnej dyrektora szkoły lub placówki jako przewodniczącego rady pedagogicznej. Dalsze regulacje prawne w sprawie doskonalenia nauczycieli omówione są także w:- Rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 29 marca 2002 r. w sprawie sposobu podziału środków na wspieranie doskonalenia zawodowego nauczycieli, w § 6. 1. czytamy: dyrektor szkoły lub placówki opracowuje wieloletni plan doskonalenia zawodowego nauczycieli, mając na uwadze: 1) program rozwoju szkoły lub placówki i związane z tym potrzeby kadrowe, 2) plany rozwoju zawodowego poszczególnych nauczycieli, 3) wnioski nauczycieli o dofinansowanie form doskonalenia zawodowego 2. Organ prowadzący opracowuje na każdy rok budżetowy plan dofinansowania form doskonalenia zawodowego nauczycieli (..), biorąc pod uwagę wnioski dyrektorów szkół i placówek (...). 3. Dyrektor szkoły lub placówki (..) składa organowi prowadzącemu sprawozdanie ze sposobu wykorzystania środków przyznanych na dofinansowanie doskonalenia zawodowego nauczycieli w poprzednim roku budżetowym. § 7. Organ prowadzący, w porozumieniu z dyrektorami szkół i placówek, ustala corocznie maksymalną kwotę dofinansowania opłat (...) oraz specjalności i formy kształcenia, na które dofinansowanie jest przyznawane. - Rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 10 maja 2013 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie nadzoru pedagogicznego. W punkcie 12, Zarządzanie szkołą lub placówką służy jej rozwojowi, wymienione zostały wymagania stawiane przedszkolom. Czytamy tu, iż na poziomie D: zarządzanie szkołą lub placówką ma sprzyjać indywidualnej i zespołowej pracy nauczycieli oraz doskonaleniu” - art. 68 ust. 1 Karty Nauczyciela „nauczycielowi zatrudnionemu w pełnym wymiarze zajęć przysługuje urlop płatny dla dalszego kształcenia się oraz inne ulgi i świadczenia związane z tym kształceniem. Nauczyciel może otrzymać urlop płatny lub bezpłatny dla celów naukowych, artystycznych, oświatowych, a bezpłatny z innych ważnych przyczyn.” Szczegółowo kwestie te reguluje rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 19 grudnia 2000 r. w sprawie szczegółowych zasad udzielania nauczycielom urlopów dla kształcenia się, dla celów naukowych, oświatowych i z innych ważnych przyczyn oraz ulg i świadczeń związanych z tym kształceniem, a także organów uprawnionych do ich udzielania (Dz. U. z dnia 2001 r. nr 1, poz. 5) Ponadto nauczycielom dokształcającym się dyrektor szkoły może ustalić czterodniowy tydzień pracy ( c Karty Nauczyciela). Nauczycielowi zatrudnionemu w pełnym wymiarze zajęć, ze względu na doskonalenie się, dyrektor za zgodą organu prowadzącego szkołę na doskonalenie się, dyrektor za zgodą organu prowadzącego szkołę może obniżyć tygodniowy obowiązkowy wymiar godzin zajęć, na czas określony lub do odwołania (art. 42 a ust. 1 Karty Nauczyciela) Cele i znaczenie doskonalenia zawodowegoDoskonalenie zawodowe jako proces oświatowy jest określane przez nadrzędne cele, które są rozmaicie ujmowane przez różnych autorów, wyprowadzających je albo z ogólnych celów kształcenia i wychowania, albo z pewnych konkretnych celów operacyjnych, właściwych dla działań samokształceniowych w ściśle określonym zakresie. Z punktu widzenia motywacji – cele doskonalenia możemy rozpatrywać jako cele utylitarne, jeżeli ich spełnienie ma przynieść korzyści o charakterze materialnym (awans, nagroda, uznanie, zarobki, ułatwienie sukcesu), lub bezinteresowne, gdy na tej drodze zaspokajamy własne subiektywne potrzeby kulturalne, bez chęci wyciągania z tego jakichkolwiek korzyści. W praktyce dominują cele utylitarne – chęć osiągnięcia konkretnych korzyści, choć nie zawsze mierzonych w dobrach materialnych. Ogólnie rzecz ujmując celem systemu doskonalenia zawodowego jest sprostanie „wyzwaniom” stojącym przed oświatą, a wynikających ze zmiany wymagań nakładanych na nauczyciela przez społeczeństwo i system oświaty, ze zmian politycznych, społeczno-ekonomicznych i demograficznych, jak również ze zmian w zakresie kwalifikacji nauczycieli wynikającej z wymagań związanych z rozwojem nauk pedagogicznych, a także z usprawnienia samego systemu oświatowego. Halina Dybek twierdzi, iż katalog celów doskonalenia nauczycieli jest znacznie bardziej rozległy, a oto niektóre z nich:1. Osiąganie najwyższych efektów w pracy dydaktycznej z Uzyskiwanie najwyższych efektów pracy wychowawczej z dziećmi i Tworzenie własnej osobowości – zarówno profesjonalnej, jak i Lepsze przygotowanie się do korzystania z informacji Lepsze przygotowanie się do diagnozowania i prognozowania rozwoju psychofizycznego Dążenie do zrozumienia procesów współczesnej kultury i wzbogacania swego życia Przygotowanie się do upowszechniania postępu i rozwijania twórczości Zdobycie wysokiego autorytetu w Realizacja życiowego hobby .... Pedagog i historyk wychowania Tadeusz Nowacki wyróżnił, z kolei, trzy funkcje/cele doskonalenia zawodowego, tj.:- funkcję wyrównawczą polegającą na uzupełnianiu posiadanego wykształcenia do poziomu wymaganego przez wykonywany zawód;- funkcję wdrożeniową, sprowadzającą się do nabywania wiadomości i sprawności praktycznych pozwalających na osiąganie wyższych efektów w pracy pedagogiczne i na wzbogacanie osobowości nauczyciela;- funkcję renowacyjną, związaną ze stałym nastawieniem na aktualizację wiedzy i umiejętności nauczyciela w związku z postępem danej specjalności zawodowej. I tak, poprzez doskonalenie nauczycieli, realizowane są podstawowe funkcje procesu edukacyjnego:- funkcja adaptacyjna – ,dotyczy głównie nabywania umiejętności pedagogicznych przez nauczycieli i jest blisko związana z poszukiwaniem rozwiązań aktualnych trudności, z którymi nauczyciel styka się w swojej pracy;- funkcja podnoszenia kwalifikacji – dotyczy dokształcania w celu wyrównania luk pomiędzy uzyskanymi kwalifikacjami a nowymi wymaganiami nakładanymi na nauczyciela (jest to szczególnie ważne z punktu widzenia postępu naukowo-technicznego; jest to funkcja najbardziej widoczna w systemie doskonalenia nauczycieli);- funkcja rozszerzająca doskonalenie – umożliwia nauczycielowi uzyskanie kompetencji w zakresie nauczania innego przedmiotu;- funkcja specjalizacyjna – ułatwia nauczycielowi uzyskanie dodatkowych kwalifikacji, szczególnie po kilku latach pracy zawodowej, w wyniku uczestnictwa w kursach doskonalenia;- funkcja innowacyjna – ma duże znaczenie w doskonaleniu nauczycieli (jest ona niezbędnym łącznikiem między teorią pedagogiczną a praktyką oświatową, między projektowanymi reformami szkolnymi a ich wykonaniem).Nie są to jedynie funkcje, które może spełnić doskonalenie zawodowe nauczycieli. Może ono także wpływać na nawiązanie i utrzymanie bliższych kontaktów między nauczycielami, pozwala na uwolnienie się od stereotypów, postaw dogmatycznych lub autorytarnych, wpływa na pobudzenie wzrostu świadomości problemów własnych i problemów uczniów. Jak wynika z powyższych rozważań doskonalenie zawodowe ma prowadzić nie tylko do adaptacji do zawodu, ale może prowadzić także do zmiany specjalizacji (rekwalifikacji) i podejmowania przez nauczyciela innych (zbliżonych do dotychczasowych) zadań zawodowych. Należy jednak pamiętać, że podstawowym celem doskonalenia zawodowego nauczycieli w dzisiejszych czasach, zarówno zewnątrz jak i wewnątrzszkolnego, powinny być rzeczywiste problemy placówki. To dla jej dobra cel „wewnętrzny” – potrzeba samorozwoju nauczyciela i „zewnętrzny” – potrzeby placówki oświatowej powinny być w ścisłej 2 ORGANIZACJA SYSTEMU DOSKONALENIA ZAWODOWEGO Formy doskonalenia zawodowego nauczycieliReforma ustroju szkolnego w roku 1999, wprowadzenie procedury awansu zawodowego nauczycieli, spowodowały znaczny rozwój form dokształcania, doskonalenia zawodowego oraz wzrost ich popularności wśród tej grupy zawodowej. Zmienił się także sposób doskonalenia zawodowego nauczycieli z podającego – wykłady, lekcje pokazowe, spotkania z ekspertem – na aktywizujący – warsztaty, gry dydaktyczne, metoda projektów itp. –oraz formy i treści jego realizacji; to już nie władze oświatowe określają, czego mają się uczyć nauczyciele, ale oni sami mogą i powinni odkrywać swoje potrzeby w zakresie samodoskonalenia. Uzupełnianiu braków wykształcenia, poszerzaniu zdobytej wiedzy, doskonaleniu umiejętności, modyfikacji warsztatu metodycznego, nabywaniu dodatkowych kwalifikacji przez nauczycieli służy zarówno doskonalenie zewnętrzne (studia podyplomowe: kwalifikacyjne, doskonalące: kursy, warsztaty metodyczne, seminaria organizowane przez uczelnie wyższe – państwowe i prywatne, kolegia nauczycielskie, wojewódzkie ośrodki doskonalenia nauczycieli), jak i wewnętrzne doskonalenie nauczycieli (rady pedagogiczne, zespoły przedmiotowe, zespoły pracy samokształceniowej), samokształcenie (czytelnictwo pozycji metodycznych, Internet). MENiS aby zapewnić realizację podstawowych założeń polityki oświatowej państwa, ściśle współpracuje z placówkami centralnymi, dla których jest organem prowadzącym. W tej chwili są to: Centralny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli, Centrum Metodyczne Pomocy Pedagogiczno-Psychologicznej, Ogólnopolskie Centrum Edukacji Niestacjonarnej. Nadzór merytoryczny nad wymienionymi placówkami sprawuje Departament Doskonalenia Nauczycieli. Ponadto w kraju istnieje kilkadziesiąt placówek doskonalenia nauczycieli takich jak: wojewódzkie placówki doskonalenia nauczycieli, centra edukacji nauczycieli, wojewódzkie centra kształcenia 1 Struktura funkcjonowania systemu doskonalenia „Ośrodki zajmujące się doskonaleniem realizują swoje zadania poprzez opracowywanie wysokiej klasy programów doskonalenia, które powstają w oparciu o najnowszą wiedzę metodyczną i dydaktyczną oraz na podstawie fachowo przeprowadzonych diagnoz potrzeb w zakresie doskonalenia. Programy form doskonalenia są nierzadko odpowiedzią na zmiany w polityce edukacyjnej państwa i regionu.” Jedną z form doskonalenia zawodowego nauczycieli, mająca na celu niesienia pomocy nauczycielom w pracy dydaktycznej i wychowawczej, stała się – powołana zarządzeniem Ministra Oświaty i Wychowania z dnia 28 maja 1981 roku- instytucja nauczyciela metodyka , doradcy metodycznego. W. Goriszowski i P. Kowolik przez doradztwo pedagogiczne rozumieją „udzielanie porad, pomocy merytorycznej, pomaganie, przekazywanie wskazówek dotyczących poszczególnych zadań lub rozwiązywanie konkretnych problemów.” Doradztwo metodyczne jest zatem pomocą i nakłanianiem nauczycieli do stosowania wiedzy pedagogicznej w praktyce oraz pożądanego działania w sposób trwały i zorganizowany, przez wspólne z doradcą, nauczycielem wykrywanie błędów, stawianie diagnozy, a następnie pokonywanie trudności przez działalność profilaktyczną lub terapeutyczną. Doradztwo metodyczne jest niesieniem pomocy nauczycielom w doborze odpowiednich celów, treści, metod, zasad, środków, form nauczania i wychowania. Doradztwo metodyczne może być prowadzone w formie indywidualnej i zbiorowej. Mówiąc o doradztwie indywidualnym, mamy na myśli konsultacje indywidualne z nauczycielem w jego miejscu pracy lub w gabinecie doradcy metodycznego, połączone z obserwacją zajęć i instruktażem lub dotyczące rozwiązania problemów dydaktyczno – wychowawczych. Doradztwo metodyczne zbiorowe to z kolei konferencje przedmiotowo-metodyczne, zespoły samokształceniowe, warsztaty metodyczne, konsultacje zbiorowe itp. Funkcjonowanie doradztwa metodycznego wspierają i koordynują wojewódzkie placówki doskonalenia. Mają one na celu przede wszystkim „inspirowanie, organizowanie i prowadzenie doskonalenia zawodowego nauczycieli i kadry kierowniczej, prowadzenie kursów kwalifikacyjnych, nadających nauczycielom kwalifikacje określone w przepisach w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli zwane „kursami kwalifikacyjnymi”. Doskonaleniem nauczycieli zajmują się również uczelnie. Wynika to z ich uprawnień do prowadzenia wszelkich form kształcenia. Prowadzą one dłuższe formy doskonalenia takie jak: studia podyplomowe oraz modyfikacje programów kształcenia nauczycieli. Studia podyplomowe umożliwiają uzyskanie nowych lub uzupełnienie już posiadanych, ale nie wystarczających do zajmowanego stanowiska, kwalifikacji merytorycznych i pedagogicznych W przyszłości dyrektor ma także otrzymać pomoc ze strony placówek wspomagania nauczycieli w postaci powołanego konsultanta, którego w skrócie nazywa się SORE (szkolny organizator rozwoju edukacji). Osoba ta ma być odpowiedzialna za realizację rocznego planu wspomagania zbudowanego w oparciu o ofertę doskonalenia wybraną przez przedszkole. SORE to zewnętrzny konsultant zatrudniony w ramach projektu przez powiatowego koordynatora i pełni wyłącznie rolę koordynatora działań, moderatora i doradcy. Ma za zadanie pomóc w diagnozie potrzeb i problemów przedszkola, wspierać przedszkole w przygotowaniu planu rocznego wspomagania, pomóc w zdefiniowaniu ról osób korzystających ze wspomagania, ustalenie ich zadań, wsparcie przy zapewnieniu obiegu informacji, pozyskiwanie zewnętrznych ekspertów/ specjalistów w razie potrzeby, monitorowanie i dokumentowanie przebiegu projektu, przygotowanie sprawozdania z przebiegu realizacji rocznego planu wspomagania i przedstawienie raporty dyrektorowi i radzie pedagogicznej. Ważnym elementem spajającym potrzeby szkoły z potrzebami doskonalenia poszczególnych nauczycieli jest Wewnątrzszkolne Doskonalenie Nauczycieli. WDN to pewien uporządkowany sposób i styl działania, służący doskonaleniu zawodowemu nauczycieli pracujących w danej placówce. , pozwala on reagować na realne problemy szkoły oraz wypracowywać rozwiązania dostosowane do jedynych w swoim rodzaju warunków istniejących w konkretnej placówce. Dobrze zaplanowane doskonalenie nauczycieli stanowi warunek powodzenia wszelkich zmian zachodzących w szkole lub wewnątrzszkolne doskonalenie nauczycieli, w skrócie WDN, sugeruje, że doskonalenie powinno odbywać się w szkole. Z tego punktu widzenia doskonalenie, dokształcanie organizowane w miejscu pracy niesie wiele korzyści: obniża koszty tych działań, nie dezorganizując pracy szkoły, pozwala na racjonalne dysponowanie czasem wolnym przez nauczyciela, jest mniej uciążliwe z uwagi na skrócenie czasu i odległości dojazdu. Tymczasem termin „wewnątrzszkolne” oznacza, że kanwą dla doskonalenia nauczycieli mają być wewnętrzne problemy szkoły i wcale nie determinuje to miejsca, w którym ma przebiegać proces WDN. To rodzaj i charakter problemu z jakim boryka się szkoła powinien przesądzać o miejscu, formach, treściach i metodach doskonalenia. Głównym celem wewnątrzszkolnego doskonalenia nauczycieli jest rozwój szkół jako „pedagogicznych jednostek działania” , a dokonać się to ma według następującego schematu działania:- „sformułowanie problemów placówki wymagających rozwiązania na podstawie diagnozy istniejącego stanu rzeczy albo wizji rozwoju;- określenie ważności problemów i wybór problemu wymagającego rozwiązania w pierwszej kolejności;- ustalenie potrzeb szkoleniowych nauczycieli, tj. wiedzy i umiejętności, którą powinni zdobyć, aby umieć rozwiązać problem;- opracowanie planu doskonalenia nauczycieli;- realizacja planu doskonalenia;- opracowanie planu rozwiązania wybranego problemu;- wdrożenie planu;- ocena osiągniętych efektów, tj. stopnia rozwiązania wybranego problemu placówki.” „WDN ma charakter ciągły i nie jest ograniczony w czasie. Trwa dopóty, dopóki placówka nie rozwiąże swoich problemów. W tej formie doskonalenia powinni brać udział wszyscy nauczyciele. Podstawą teoretyczną działań podejmowanych w ramach WDN-u mogą być różne teorie, koncepcje, metody pedagogiczne oraz organizacyjne. WDN jest formuła otwartą, niczego nie narzuca, lecz otwiera szerokie możliwości integracji wokół wspólnie W wewnątrzszkolnym doskonaleniu nauczycieli można wyróżnić trzy kierunki:- udoskonalenie pracy szkoły, podniesienie poziomu nauczania i kwalifikacji nauczycieli- dążenie do poprawy relacji międzyludzkich i rozwoju współpracy w gronie rady pedagogicznej- wprowadzenie zmian i ulepszeń pracy szkoły wypracowanych wizji, celów i zadań placówki.” Jeśli celem doskonalenia ma być lepiej funkcjonująca placówka to szkolenia oferowane przez różne firmy i te prowadzone w ramach WDN muszą być postrzegane jako uzupełniające się, a nie jako dwa oddzielne światy i należy postrzegać je komplementarnie, dopiero wtenczas przyniosą oczekiwane efekty. Zgodnie z „nową filozofią doskonalenia” sprawą pierwszoplanową staje się obecnie to, aby na podstawie potrzeb szkoły określana była wiedza i umiejętności, które nauczyciele powinni opanować oraz to, by służyły one wprowadzeniu pożądanych zmian. Wybór sposoby ich zdobywania pozostaje jednak w gestii samych nauczycieli. Może się wydawać, że takie podejście do WDN eliminuje indywidualne zainteresowania, aspiracje, ambicje nauczycieli i utrudnia możliwość nadrobienia braków czy rozwinięcia własnych mocnych stron. W rzeczywistości tak nie jest, bowiem to właśnie WDN może je wspomagać, a doskonalenie wynikające z indywidualnych potrzeb nauczycieli może korzystnie wpływać na jakość prowadzonego w szkole WDN. Bardziej rozwinięte i bogatsze osobowości mogą więcej wnieść do „mądrości zbiorowej” konkretnej szkoły i sprawić, że przerodzi się ona w miejsce dyskusji, wymiany doświadczeń i opinii, merytorycznych sporów, zbiorowej refleksji. W celu wspólnego wypracowania rocznego planu wspomagania dyrektor powinien powołać zespół ds. wspomagania. Pracę zespołu zazwyczaj koordynuje osoba wyznaczona przez dyrektora, najczęściej lider WDN. To on właśnie, bądź edukatorzy zewnętrzni (moderatorzy), zajmuje się realizacją zadań wewnątrz WDN. Liderzy odpowiadają za zbadanie potrzeb i tworzenie zespołów nauczycielskich współpracujących w placówce. Moderatorzy natomiast to osoby, które przeszły określony cykl szkoleń uzyskując umiejętności do wspierania rozwoju, procesu zmian, kreatywnego rozwiązania problemów. Formy WDN mogą być bardzo różne w zależności od specyficznych potrzeb szkoły, w których mają być realizowane. Mogą to być np. konferencja pedagogiczna (to konferencja rady pedagogicznej, na której poruszane są tematy ważne dla szkoły, a udział w niej jest nieobowiązkowy), dzień studyjny (najbardziej popularna forma w Niemczech, jeden dzień wolny od zajęć poświęcony na tematy ważne dla szkoły, spotkanie odbywa się w budynku szkoły, uczestniczą w nim wszyscy nauczyciele, ewentualnie przedstawiciele rodziców, uczniów i inne osoby), cykl seminariów (cykl spotkań poświęcony jednemu tematowi, odbywanych w pewnej kolejności, ściśle ze sobą powiązanych), doradztwo systemowe (to forma prowadzona przez doradcę z poza szkoły i dotyczy całości grona pedagogicznego lub szkoły jako systemu), konferencja przedmiotowa (spotkania zespołów przedmiotowych, nauczycieli jednego przedmiotu w celu przekazu informacji, wymiany doświadczeń), hospitacje zajęć (nauczyciele obserwują zajęcia swoich kolegów), wycieczka dydaktyczna (może w niej brać udział całe grono pedagogiczne, to wizyta w innej szkole w celu poznania wybranych aspektów z życia tej szkoły), zespół pedagogiczny (spotyka się w określonych odstępach czasu by omówić sprawy i problemy związane z pracą pedagogiczną), grupa treningowa (superwizyjna, nie prowadzi do rozwiązania problemów zawodowych, a pozwala na wyjaśnienie sytuacji, otrzymanie informacji zwrotnej od słuchającej nas grupy na temat dręczącej nas sytuacji), zespół wsparcia (jego przedmiotem jest pojedyncza osoba, jej obawy, zachowanie się i stosunki z kolegami czy dyrekcją, ma działanie terapeutyczne). Obowiązki Dyrektora w wewnętrznym szkoleniu nauczycieli: a. koordynowanie prac związanych z wdrażaniem WDN w placówce, b. zapewnienie prawidłowego przebiegu informacji w szkole o formach, rodzajach i terminach szkoleń, c. przygotowanie i prowadzenie rad szkoleniowych dla nauczycieli według planu doskonalenia zawodowego nauczycieli, d. koordynacja prac związanych z działaniem zespołów przedmiotowych, e. planowanie budżetu związanego z doskonaleniem nauczycieli, f. ewaluacja doskonalenia nauczycieli,g. koordynacja prac związanych z mierzeniem jakości pracy szkoły, h. współdziałanie z opiekunami nauczycieli odbywającymi staż na awans zawodowy, i. kierowanie procesami skierowanymi na rozwój organizacyjny i jakościowy placówki. Według D. Elsner i Krystyny Knafel, autorek książki „Jak organizować Wewnątrzszkolne Doskonalenie Nauczycieli” istotą WDN jest nie tylko doskonalenie nauczycieli, ale szkoły jako całości. Zmiana szkoły nie powinna być zatem sprawą wyłącznie pedagogów. Doskonalić się powinni także inni pracownicy tej placówki. Współczesna pedagogika i myśl oświatowa proponują hasła kształcenia dla istnienia, dla bycia jednostką specyficznie ludzką, kształcenia bez granic, wierząc, iż jest to panaceum na schorzenia cywilizacji globalnej. Według Władysława Prokopiuka szansą i wyzwaniem współczesnej cywilizacji, w tym także dla edukacji nauczycielskiej okazuje się być samokształcenie. Czym jest samokształcenie? Według H. Radlińskiej „samokształcenie to wyrabianie się, wszechstronne i harmonijne ćwiczenie swych zdolności i sprawności, uzupełnienie braków, żeby żyć lepiej i pełniej”. Według autorki z samokształceniem mamy do czynienia tylko wtedy, gdy cel i środki są samodzielnie dobierane przez osoby samokształcące się. Podobnie interpretuje treść tego pojęcia F. Urbańczyk. Określa on samokształcenie jako proces polegający na samodzielnym, poddanym autokontroli realizowaniu w sobie mniej lub bardziej uświadomionego wzoru osobowości. „Samodzielnym - to znaczy świadomie podjętym, wykonywanym o własnych siłach i przez siebie kontrolowanym. A. Kamiński dodaje, że „samokształcenie może być praktykowane indywidualnie lub zespołowo, we wszystkich dziedzinach kultury materialnej i niematerialnej, pod kierownictwem z zewnątrz wyspecjalizowanego instruktora lub opiekuna albo w autonomicznym, koleżeńskim gronie z inspiracji przodowych jednostek tego grona. W procesie samokształcenia jego cele się dynamizują, osiągnąwszy wyższy stopień świadomości człowiek dokonuje często przewartościowania i doskonalenia. Samokształcenie osiąga optymalny poziom wtedy, gdy przekształca się w stałą potrzebę życiową człowieka oraz stanowi oparcie dla kształcenia ustawicznego. Samokształcenie jest, więc nierozerwalnym elementem edukacji ustawicznej, zwanej też kształceniem przez całe życie. Nauczyciele, jako grupa, która ma wielki wpływ na kształtowanie młodych obywateli, obowiązani są zatem kształcić się przez całe życie po to, aby utrzymać się na najwyższym poziomie kompetencji naukowej, zawodowej i ogólnej, aby jak najwięcej dać innym, zwłaszcza uczniom. Wobec tego ich samokształcenie musi obejmować szeroki obszar wiedzy merytorycznej nauczanego przedmiotu, wiedzy o podmiocie procesu dydaktyczno-wychowawczego (wiedzy psychologicznej, pedagogicznej) oraz ogólnorozwojowej (o społeczno-kulturowych warunkach funkcjonowania ucznia-człowieka). Współczesna cywilizacja stwarza zupełnie nowe warunki dla rozwoju samokształcenia. Rozwinęły się i zostały szeroko udostępnione różne źródła informacji Do najczęściej wybieranych przez nauczycieli metod samokształcenia należą: czytelnictwo (większość nauczycieli stara się rozwiązać problemy dydaktyczno-wychowawcze i metodyczne przy pomocy odpowiedniej literatury), obserwacja zajęć (lekcje pokazowe o charakterze indywidualnym - nie należą do najbardziej rozpowszechnionej metody samokształcenia z uwagi na trudności organizacyjne takie jak dojazd do szkoły bazowej, czas lekcji pokrywający się z czasem pracy nauczyciela, trudności w organizowaniu zastępstw; lekcje pokazowe w ramach konferencji metodycznych lub zespołów samokształceniowych) i korzystanie ze środków masowego przekazu (prasa, radio, telewizja: konwencjonalna oraz kasetowa, na której zarejestrowano ciekawe programy dotyczące różnych systemów dydaktycznych funkcjonujących w kraju i za granicą, nowoczesnych form i metod pracy itp. Odtwarzanie programów telewizyjnych może być oglądane i analizowane przez grupę osób np. w obrębie zespołów samokształceniowych). Innowacyjną metodą samokształcenia i współpracy, umożliwiającą wymianę doświadczeń w grupie dyrektorów, nauczycieli oraz pedagogów i psychologów szkolnych w ramach jednego powiatu są szkoły w sieci. Sieć szkół to platforma wzajemnego wsparcia, szansa na bieżący kontakt oraz na poszerzenie perspektywy, z jakiej patrzy się na własną szkole i swoje środowisko. To okazją do inicjowania nowych przedsięwzięć w kooperacji z innymi szkołami, jak i refleksyjnego przeniesienia sprawdzonych gdzie indziej rozwiązań do swojego miejsca pracy. Uczestnicy sieci będą wspólnie pracować na pięciu planowych spotkaniach w roku szkolnym, natomiast bieżący kontakt umożliwi im platforma cyfrowa. Praca w sieci będzie planowana i skoncentrowana wokół konkretnego tematu. Po zrealizowaniu zaplanowanych przedsięwzięć uczestnicy sieci wspólnie wypracują rekomendacje i wyciągną wnioski przydatne do dalszej pracy, a powstałe materiały powinny zasilić bazę wspólnych zasobów gromadzonych na platformie. Doskonalenia nauczycieli a jakość pracyNa całym świecie podejmuje się intensywne próby poprawienia jakości edukacji. Autorzy reform powołują się na rożne dane i przytaczają rozmaite argumenty. Różnorodne są też cele i przedmiot podejmowanych działań. Co łączy wszystkie te inicjatywy? Nauczyciele - najważniejsza po uczniach grupa decydująca o tym jak wyglądają nasze szkoły a w konsekwencji jak wygląda nasze społeczeństwo. Hanna Hamer wskazuje, że rozwój zawodowy, jego doskonalenie się to przechodzenie od formy niedoskonałej do doskonałej ukierunkowane na zmiany jakościowe. Christopher Day rozwój zawodowy rozumie znacznie szerzej: „Rozwój zawodowy składa się ze wszystkich doświadczeń, związanych z naturalnym uczeniem się oraz tych świadomych i planowanych działań, których zamierzeniem było bezpośrednie lub pośrednie przyniesienie korzyści jednostce, grupie lub szkole, a poprzez nie podniesienie jakości nauczania. Jest to proces, w trakcie którego nauczyciele, sami lub z innymi, dokonują oceny, uaktualnienia i poszerzenia swojego zaangażowania, a który prowadzi do zmiany moralnych celów nauczania. Dzięki niemu też nabywają oni i krytycznie rozwijają wiedzę i umiejętności i emocjonalną inteligencję, niezbędne dla prawidłowych profesjonalnych przemyśleń, planowania i pracy z dziećmi i młodzieżą oraz współpracownikami na każdym etapie nauczycielskiego życia.” Analizując powyższe definicje można wskazać podstawowe założenia rozwoju zawodowego, który jest procesem:· bardzo złożonym· systematycznym i zaplanowanym · opartym się na ciągłym uczeniu się i współpracy· polegającym na krytycznym zdobywaniu wiedzy i umiejętności· prowadzącym do zmiany jakościowej w zakresie kompetencji i osobowości· kształtującym umiejętności funkcjonowania i wypełniania zadań w zmieniających się warunkach· zakładającym działania, które przynoszą korzyść i podnoszą jakość nauczania - jakość pracy nauczyciela a tym samym jakość funkcjonowania całej edukacji jest, więc nierozerwalnie związana z kwalifikacjami kadry pedagogicznej. Podstawowe zadania współczesnej szkoły, jakim jest przygotowanie dzieci i młodzieży do funkcjonowania we współczesnym świecie, stawia przed nauczycielami wysokie wymagania w zakresie zarówno wiedzy merytorycznej, jak i umiejętności dydaktycznych, metodycznych, komunikacyjnych itp. Zmiany zachodzące w otaczającej rzeczywistości sprawiają, iż wiedza i umiejętności zdobyte w trakcie przygotowania do zawodu szybko okazują się niewystarczające. Wymaga to od nauczycieli systematycznego doskonalenia umiejętności zawodowych, uwzględniając potrzeby szkoły i środowiska lokalnego, zarówno w drodze samokształcenia, jak i czynnego uczestnictwa w formach instytucjonalnych. „Tylko te szkoły odnoszą sukcesy, w których nauczyciele rutynowo angażują się w ciągłe uczenie się” – cytuje za M. G. Fullanem, Ch. Day. Kształcenie i doskonalenie nauczycieli jest dla jakości pracy każdej placówki oświatowej dziedziną niezwykle istotną, wręcz kluczową. Od kilku lat są w Polsce podejmowane działania zmierzające do zmodernizowania systemu oświaty i samych szkół oraz przedszkoli w kierunku organizacji rozwijających się, czyli uczących się. Według założeń treści, formy i metody doskonalenia nauczycieli powinny odpowiadać nie tylko ich aktualnym i planowanym potrzebom, ale również potrzebom placówki. Te ostanie powinny być ustawicznie analizowane (mierzenie jakości pracy), a wyniki badań mogą pomagać w rozwiązaniach instytucjonalnych, umożliwiać prowadzenie we właściwym czasie takich form pracy z nauczycielami, które najlepiej służą lub będą służyć podnoszeniu jakości pracy pedagogicznej, wzrostowi wyników dydaktyczno-wychowawczych. Należy zadbać również o to, by uczestnictwo w różnych formach doskonalenia zawodowego nie było celem samym w sobie, lecz stanowiło element realizacji zadań edukacyjnych szkoły, sprzyjało poprawie funkcjonowania szkoły, a także zaspokajaniu zainteresowań i ambicji zawodowych nauczycieli. Z badań przeprowadzonych przez Annę Pikałę wynika natomiast, iż doskonalenie i dokształcanie jest bardzo często „wymuszane” przez reformę systemu edukacyjnego, systemu awansu zawodowego oraz sytuację na rynku pracy. Zdarza się, że nauczyciele doskonalą się, poszerzają kompetencje w obawie przed utratą pracy, a nie z własnego przekonania., co wpływa bezpośrednio na efektywność doskonalenia zawodowego i ma przełożenie na jakość pracy placówki. Zmienione wymagania wobec edukacji przedszkolnej nakładają na dyrektora nowe zadania w zakresie doskonalenia pracy przedszkola. Wspomaganie, jako jedna z form nadzoru pedagogicznego, powinno być ukierunkowane na pomoc w rozwiązywaniu własnych problemów. Punktem wyjścia powinna być rzetelna diagnoza potrzeb nauczycieli. to one decydują bowiem o ich motywacji, a te z kolei o efektywności rozwoju zawodowego pracowników pedagogicznych, co ma przełożenie na jakość pracy placówki. Nauczyciele, podejmując działania doskonalące, posługują się refleksją pedagogiczną, czyli zdolnością i potrzebą uświadamiania własnego położenia, zestawienia ze sobą swych działań, osiągnięć w konkretnych sytuacjach pedagogicznych. Służy to ich kontroli, ocenie, korekcie i ulepszaniu. W. Prokopiuk wyróżnił cztery podstawowe typy stosunku nauczycieli do własnego doskonalenia:- stosunek harmonijnie pozytywny (odznaczający się oddaniem zawodowi nauczyciela, stabilną aktywnością poznawczą, uczestnictwem w różnych formach doskonalenia, dokształcania, samokształcenia, niezależnie od stymulatorów zewnętrznych)- stosunek sytuacyjnie pozytywny (odznaczający się akcyjnym, sytuacyjnym podejściem do własnego doskonalenia, dokształcania, samokształcenia, powodowanym emocjami „nastrojem chwili”, brakiem głębszych i trwałych zainteresowań oraz potrzeby pracy nad sobą) System kontrolowanych zachęt może doprowadzić takich nauczycieli do dużej aktywności w tych zakresach- jednostronnie pozytywny typ stosunku do własnego doskonalenia odznacza się stabilną aktywnością poznawczą, ale tylko w wybranej dziedzinie (głównie zawodowej, dydaktycznej). Tego typu nauczyciele mają słabo wykształcone zainteresowania pedagogiczne, kierunkowe, wymagają stymulacji zewnętrznej, pomocy, kontroli w kreślonych zakresach pracy stosunek pasywno-pozytywny charakteryzuje się ogólnie pozytywnym podejściem do własnego doskonalenia, ale również obniżonym poziomem aktywności, niedostatecznie sprecyzowanymi zainteresowaniami, potrzebami w tym zakresie, niezdecydowaniem. Nauczyciele tacy wymagają stymulacji, profesjonalnej pomocy zarówno w programowaniu, organizacji samokształcenia, jak i w uczestnictwie w formach doskonalenia zawodowego. Zróżnicowanie potrzeb i motywów nauczycieli w odniesieniu do doskonalenia, dokształcania wynika zarówno z poziomu ich wykształcenia, jak również z różnych warunków ich pracy i życia. Analizując motywy wpływające na kształtowanie się potrzeb w zakresie doskonalenia zawodowego należy zwrócić uwagę na takie czynniki jak:- staż pracy w zawodzie nauczycielskim- obciążenie pracą zawodową, społeczną, animatorską;- układ stosunków w gronie pedagogicznym (atmosfera pracy);- miejsce zamieszkania;- cechy środowiska społecznego, w którym funkcjonuje szkoła; - warunki życia (sytuacja materialna, rodzinna, osobista);- zainteresowania nauczyciela;- czas wolny, którym nauczyciel dysponuje. Przed dyrektorem szkoły stoi, więc nie lada wyzwanie, albowiem skład rady pedagogicznej w jego placówce jest bardzo zróżnicowany. Świadomość tego faktu powinno pomóc dyrektorowi w efektywniejszym wspomaganiu procesu rozwoju zawodowego nauczycieli, który w końcowym efekcie da przełożenie na jakość ich pracy a poprzez to jakość pracy całej, kierowanej przez niego, placówki. Kierowanie placówką to, mówiąc innymi słowy, wywieranie wpływu na ludzi oraz nakłanianie ich do podążania w jednym kierunku – ku wspólnie obranym celom. Znajomość sposobów motywowania w procesie zarządzania – nie tylko placówką oświatową, jest przypadku osoby na stanowisku kierowniczym aspektem kluczowym. Motywacja jest procesem wysoce złożonym i jest uzależniona od wielu czynników, różnych w stosunku do każdego człowieka. Nadmierne natężenie motywacji może mieć negatywny wpływ na rezultat działania, a przy zbyt słabej motywacji sprawność działania może spadać. Z drugiej strony, jednakże dzięki różnorodności teorii motywacji możliwe jest doskonalenie jednostki oraz znacznie ułatwiony jest proces kierowania i zmagania się z dynamiką życia danej organizacji, w tym również placówki oświatowej. Aby doskonalenie w pełni spełniało swoją funkcję i pozytywnie wpływało na jakość pracy placówki, potrzeb doskonalenia nie można jednak zawężać tylko do tych, które wysuwają sami nauczyciele lub dyrektorzy nadzorujący prace pedagogiczną w szkołach. Oprócz potrzeb specyficznych dla danej szkoły w zakresie doskonalenia trzeba uwzględniać główne strategie rozwoju oświaty. Dopiero suma tych potrzeb „wewnętrznych i „zewnętrznych” jest podstawą do ich skategoryzowania, poddania selekcji i włączenia do planu doskonalenia. Zdiagnozowaniu potrzeb nauczycieli służy np. kwestionariusz ankiety. Z kolei w określeniu potrzeb placówki istotne mogą okazać się informacje pozyskane z różnych źródeł, tj.: wnioski z nadzoru pedagogicznego dyrektora szkoły, raporty z ewaluacji wewnętrznej i ewaluacji zewnętrznej, skargi i wnioski rodziców i uczniów, protokoły z zebrań rady pedagogicznej, rady rodziców itp. Na tej podstawie dyrektor wspólnie z radą pedagogiczną winien opracować roczny plan wspomagania. To właśnie ten plan powinien służyć wprowadzeniu zmian, które przyczynią się do doskonalenia kompetencji nauczycieli i innych osób, które mają bezpośredni wpływ na pracę z dziećmi, a poprzez to do poprawy jakości działania przedszkola. Dyrektor szkoły jako organizator doskonalenia nauczycieli we wszystkich etapach musi również zadbać o kontrolę tego procesu i jego efektów. Musi sprawdzić, czy i na ile założone cele doskonalenia zostały zrealizowane. A jeśli nie, to wysunąć wnioski do usprawnienia tegoż doskonalenia w roku następnym. W przypadku kiedy doskonalenie było prowadzone poza szkołą, dyrektor powinien sygnalizować zarówno o efektach jak i brakach odpowiednie instytucje zajmujące się edukacja nauczycieli. Formami kontroli mogą być np. obserwacje zajęć dotyczące tematów podjętych w doskonaleniu a miernikami stosowanymi w badaniu efektywności powinny być wiedza i umiejętności zastosowane w praktyce pedagogicznej. Dyrektor może zastosować ewaluację doskonalenie zawodowe nauczycieli wymaga długofalowego planowania z uwzględnieniem lokalnych potrzeb i możliwości, przyjęcia adekwatnych rozwiązań organizacyjnych, a także bieżącego monitorowania. Tylko wówczas wysiłek i zaangażowanie nauczycieli znajdzie odzwierciedlenie w poprawie jakości pracy szkoły. Rozdział 3BADANIE POTRZEB NAUCZYCIELI W ZAKRESIE DOSKONALENIA Cel i przedmiot badańPrzed przystąpieniem do badań własnych należy w pierwszej kolejności ustalić przedmiot oraz cel W. Zaczyńskiego przedmiotem badań pedagogicznych jest zazwyczaj „określona działalność ludzi, która związana jest z intencjonalnym kształtowaniem osobowości człowieka wraz z materialnym i pozamaterialnym jego kontekstem. Działalność ta nazywana jest ogólnie oddziaływaniem pedagogicznym”. Ten sam autor stwierdza także, że przedmiotem może być również samo „(...) badanie owych procesów nauczania i wychowania, samowychowania i uczenia się oraz wszystko to, co ze świadomym działaniem ma związek”. Opierając się na powyższych wyjaśnieniach przedmiotem badań mojej pracy uczyniłam rozwój zawodowy nauczycieli. Z przedmiotem badań ściśle związane jest sformułowanie celu badawczego. Z. Skorny wyjaśnia, że jego ustalenie „wymaga uświadomienia sobie, po co podejmujemy badania oraz do czego mogą być przydatne uzyskane w nich wyniki”. Cel jest, więc dążeniem do wzbogacenia własnej wiedzy na temat osób, rzeczy lub zjawisk, które są przedmiotem mojej pracy jest rozpoznanie potrzeb nauczycieli w zakresie doskonalenia wyniku przeprowadzonej diagnozy uzyskano odpowiedź nna następujące pytania badawcze:1. Jakie są potrzeby nauczycieli w zakresie doskonalenia zawodowego?W badaniach posłużyłam się metodą sondażu diagnostycznego, wykorzystując jako narzędzia badawcze kwestionariusz ankiety (skierowany do nauczycieli).Opracowany przeze mnie kwestionariusz ankiety dla nauczycieli zawierał 8 pytań i posłużył do zdiagnozowania potrzeb w zakresie doskonalenia zawodowego nauczycieli w ramach WDN w przedszkolu samorządowym nr 8 w Białymstoku. Pytania dotyczyły częstotliwości, form oraz tematyki spotkań w ramach WDN, obaw i trudności oraz uwag i propozycji. W ankiecie znalazła się też metryczka, w której nauczyciele podawali: imię i nazwisko, staż pracy w przedszkolu oraz datę wypełnienia celu uzyskania interesujących mnie informacji zastosowałam zarówno pytania zamknięte o kafeterii: tak, nie (1 pytanie), pytania półotwarte, w których nauczyciele mieli prawo udzielenia odpowiedzi innych od zaproponowanych (4) oraz pytania otwarte (3). Dyskusja badaniu wzięło udział 7 respondentów, z których 14% posiada 28 letni staż pracy, 28% 5 letni , kolejne 44% 4 letni, a 14% w nauczaniu początkowym pracuje 3 analizy danych wynika, iż 100% badanych deklaruje chęć doskonalenia swoich umiejętności i wzbogacania własnej wiedzy w ramach działań WDN, a jako wystarczającą częstotliwość spotkań sugeruje raz na dwa miesiące (86%) lub raz na kwartał (14%).Wybierając tematykę WDN respondenci najbardziej zainteresowani są kolejno:1. problemy wychowawcze – 83 %2. nowatorskie metody pracy z dziećmi – 83%3. diagnozowanie umiejętności dzieci – 50%4. planowanie pracy w przedszkolu – 50%5. mierzenie jakości pracy w przedszkolu – 33%Zdaniem badanych najbardziej popularną formą WDN są wzajemne hospitacje (57%), zespoły problemowo-zadaniowe (28%), współpraca z moderatorem (28%). Z kolei 50 % respondentów wymienia jako inną, alternatywną formę WDN, warsztaty lub zajęcia ankietowanych preferuje pracę z całą radą pedagogiczną, a 14 % jako alternatywę wymienia pracę w małych zespołach. Nikt z respondentów nie widzi ani nie obawia się żadnych trudności związanych z daną formą doskonalenia zawodowego tematykę zajęć otwartych/klubu dyskusyjnego nauczycieli przedszkola, w ramach WDN na przyszły rok, wymieniają różne zagadnienia np.:- Zastosowanie terapii tańcem dla dzieci w wieku przedszkolnym- Edukacja przez ruch – zastosowanie koncepcji D. Dziamskiej w praktyce- Ekspresja ruchowa- Sposoby rozwijania aktywności twórczej dzieci w młodszym wieku przedszkolnym- Techniki skutecznej komunikacji- Wykorzystanie narzędzi TOC w pracy z dziećmi- Wady wymowy i profilaktyka logopedycznaJako dodatkowe propozycje szkoleń wymieniają natomiast:- metody aktywizujące w pracy z dziećmi w wieku przedszkolnym- agresja w przedszkolu,- zajęcia i zabawy ruchowe dla dzieci w wieku przedszkolnym,- nowatorskie metody organizacji pracy z grupą,- rozwój umysłowy dzieci w wieku przedszkolnym- praca zespołów do spraw pomocy psychologiczno-pedagogicznejRozdział 4PLAN WDN NA ROK SZKOLNY 2014/2015Lp Temat Działania Wymiar godzin Termin Prowadzący1 „Rada początkowa” Rada pedagogiczna 2h Dyrektor2 „Nadzór pedagogiczny” Rada pedagogiczna 2h Dyrektor 3 Dzielenie się wiedzą i doświadczeniem oraz przykładem dobrych praktyk”· „Ekspresja ruchowa”· ”Zastosowanie terapii tańcem dla dzieci w wieku przedszkolnym”· „Sposoby rozwijania aktywności twórczej dzieci w młodszym wieku przedszkolnym”· „Wady wymowy i profilaktyka logopedyczna”· „Techniki skutecznej komunikacji”· „Wykorzystanie narzedzi TOC w pracy z dziećmi”· „Edukacja przez ruch – zastosowanie koncepcji D. Dziamskiej w praktyce”· „Wykorzystanie tablicy interaktywnej podczas codziennej pracy z dzieckiem” Zajęcia otwarte/Klub dyskusyjny nauczycieli przedszkola 1h 2014/2015r. Nauczyciel 1Nauczyciel 2Nauczyciel 3Nauczyciel 4Nauczyciel 5Nauczyciel 6Nauczyciel 7Nauczyciel 1iNauczyciel 24 „Praca zespołów ds. pomocy psychologiczno-pedagogicznej” Rada szkoleniowa 3 h 2014 MODM5 Pierwsza pomoc Kurs 4h 2014 Grupa ratowniczo-medyczna MEDICUS6 „Metoda projektów" Rada szkoleniowa 4h 2015 MODM7 Krzyczy, bije, kopie – zasady postępowania nauczyciela/szkoły wobec agresji ucznia Rada szkoleniowa 4h 2015 CEN8 „Kształtowanie wizerunku placówki jako sposób na zwiększenie liczby jej uczniów” Rada szkoleniowa 5h 2015 CENLp1 23456WIELOLETNI PLAN DOSKONALENIA ZAWODOWEGO: UZUPEŁNIANIE WYKSZTAŁCENIA LUB ZDOBYWANIE NOWYCH KWALIFIKACJIna lata 2013/2015Lp Forma zdobywania kwalifikacji Nazwa kierunku Liczba nauczycieli Czas trwania kształcenia Rodzaj uzyskanych kwalifikacji1 Kurs doskonalący „Terapia tańcem i ruchem“ 1 100h2013/2014 zaświadczenie2 Kurs kwalifikacyjny Studium Arteterapii 1 520 h2013/2015r Wykształcenie równorzędne ze średnim specjalistycznym w zakresie arteterapii i terapii zajęciowej3 Kurs kwalifikacyjny Organizacja i zarządzanie oświatą 1 240h2014/2015r dyplom3 Kurs Kurs języka angielskiego 4 110 h2014/2015 Certyfikat – poziom A1Zakończenie„Odpowiedzialność za wspieranie zawodowe uczenia się znajduje się w centrum kulturowych i edukacyjnych zadań dyrektorów. Jest ona zasadnicza dla umożliwienia rozwoju zawodowego nauczyciela i poprawienia jakości szkoły.” Wszędzie tam gdzie możliwości szkolenia kadry przez dyrektora istnieją, powinien on wykorzystywać je w maksymalnej mierze. Ponadto powinien on szczerze i rzetelnie popierać wszelkie możliwości szkolenia, bezustannie uświadamiać pracownikom konieczność ciągłego doskonalenia zawodowego w celu nadążenia za postępem i zapewniać podwładnym dostęp do odpowiednich form pogłębiania wiedzy i umiejętności. Współcześni dyrektorzy szkół muszą być zarówno menedżerami, projektującymi i wprowadzającymi w życie plany, koncentrującymi się na uzyskanych rezultatach zadań, zajmującymi się strukturami i systemami oraz najbliższą przyszłością, jak i liderami, którzy formułują wizję, promują wspólnie jej dzielenie i angażują się w ewolucyjne planowanie. Mądry dyrektor nie uzależnia innych od siebie i nie odbiera wiary w siebie. W nowoczesnych koncepcjach szkoły i kierowania szkołą przywódca opisywany jest jako osoba dostrzegająca wysiłek innych, nie szczędząca słów pochwały, wspierająca gdy istnieje potrzeba i pozwalająca by pracownicy uwierzyli, że mogą osiągać coraz bardziej ambitne cele. Nie zapomina także o tym, że jego najważniejszym zadaniem jest bycie „pierwszym” uczącym się. Musi angażować się w główne przedsięwzięcia szkolne, stanowiąc przykład zachowania, które zostanie przyswojone przez uczniów i nauczycieli. Pewna sentencja ujmuje to znakomicie; „Nie możesz prowadzić do miejsca, do którego sam nie podążasz”. Od tego czy dyrektor wspiera rozwój zawodowy nauczycieli i w jaki sposób to robi zależy zatem to, czy rozwój ten postrzegany będzie jedynie jako „dodatek”, czy też jako integralny element polityki szkoły, będącej dynamiczną społecznością uczących się dorosłych i dzieci. ,,Szkoła jest tyle warta, ile wart jest nauczyciel”. To on jest bowiem kluczem do właściwego funkcjonowania systemu edukacyjnego i szkolnego, od jego kwalifikacji, motywacji i cech osobowościowych, a więc szeroko pojętych kompetencji zależą w dużym stopniu efekty wychowania i kształcenia. Wykwalifikowana kadra pedagogiczna to warunek, jaki stawia przed nami Karta Nauczyciela. Wykwalifikowana kadra to także oczekiwania rodziców, którzy powierzają nam swoje dzieci. Nauczyciel uczestniczący w różnych formach doskonalenia zawodowego, podnoszący swoje kwalifikacje i kompetencje zawodowe, jest otwarty na nową myśl pedagogiczną, szybciej odnajduje się w nowych sytuacjach, lepiej radzi sobie z problemami występującymi w pracy szkoły, Zatrudnianie wykwalifikowanych nauczycieli i inwestowanie w ich wykształcenie leży zatem w interesie samej szkoły, jej dyrektora i organu prowadzącego. Bibliografia1. Czerwonka D., Nowe formy wspomagania szkół, ORE, Warszawa 20122. Day Ch., Rozwój zawodowy nauczyciela, GWP, Gdańsk 20043. Dybek H., Doradztwo metodyczne i doskonalenie zawodowe nauczycieli, Impuls, Kraków 20004. Elsner D., Knafel K., Jak organizować Wewnątrzszkolne Doskonalenie Nauczycieli?, Wydawnictwo Gnome, Chorzów 20005. Gerlach R., Nauczyciel w pozaszkolnych formach oświaty zawodowej w Polsce, WSP, Bydgoszcz 19976. Goriszowski W., Kowalik P., Nadzór i doradztwo pedagogiczne we wzajemnych relacjach, UŚ, Katowice 19887. Hamer H., Rozwój przez wprowadzanie zmian., Centrum Edukacji Medycznej, Warszawa 19988. Igielska D., Organizacja doskonalenia zawodowego nauczycieli, [w:] Management w przedszkolu, RAABE, 11/20029. Jaszczyszyn E., Status zawodowy nauczyciela a wymóg i możliwości doskonalenia zawodowego [w:] Dylematy reformowanej szkoły w XXI wieku , NWSP, Białystok 200510. Jaworska B., Doskonalenie nauczycieli jako warunek optymalizacji w realizacji procesu dydaktycznego, „Kultura i Edukacja” 1995, nr 311. Kamiński A., Studia i szkice pedagogiczne, PWN, Warszawa 197812. Kania J., Rola dyrektora szkoły w organizowaniu doskonalenia nauczycieli, WOM, Rzeszów 199413. Knafel K., Żłobecki E., Wewnątrzszkolne doskonalenie nauczycieli, CODN, Warszawa 199914. Kobyliński W., Polska myśl organizacyjna w oświacie, PWN, Warszawa 200015. Kowalewski S., Przełożony-podwładny w świetle teorii organizacji, PWE, Warszawa, 198416. Krawcewicz S., Kształcenie ustawiczne nauczycieli, Nasza Księgarnia, Warszawa 197617. Kuźma J., Optymalizacja systemu pedagogicznego kształcenia, dokształcania i doskonalenia nauczycieli, PWN, Warszawa 199318. Legowicz J., Doskonalenie i doskonałość w życiu nauczyciela, [w:] Doskonalenie zawodowe nauczycieli, IKN, Warszawa 1982, 19. Maziarz Cz., Proces samokształcenia, PZWS, Warszawa 196620. Mazurkiewicz G., Edukacja jako odpowiedź. Odpowiedzialni nauczyciele w zmieniającym się świecie, WUJ, Warszawa-Kraków 201421. Mądrowska W., Nowy system wspomagania pracy przedszkola [w:] Management w przedszkolu, RABBE, 2013/1222. Nowicki J., Formy pomocy i doradztwa pedagogicznego, IKN, Warszawa 198323. Nowicki T., Dydaktyka doskonalenia zawodowego, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Warszawa 197624. Okoń W., Słownik pedagogiczny, PWN, Warszawa 198125. Owczarska B., Wewnątrzszkolne doskonalenie nauczycieli, czyli dlaczego warto pokochać WDN [w:] Kształcenie i doskonalenie nauczycieli, red. W. Mikołajewicz, IMPULS, Kraków 200126. Pachociński R., Edukacja nauczycieli w krajach Unii Europejskiej, IBE, Warszawa 199427. Pikała A., Dokształcanie, doskonalenie zawodowe nauczycieli powszechnego wychowania estetycznego w kontekście potrzeb i uwarunkowań społeczno-kulturowych, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2008, 28. Prokopiuk W., Samokształcenie współczesnych nauczycieli. Teorie i praktyka, Wydawnictwo Prawnicze „Austitia”, Warszawa 199529. Prokopiuk W., Wieloaspektowość samokształcenia nauczycieli. W poszukiwaniu jego nowego sensu, Dom Wydawniczy „Totus”, Białystok 199230. Radlińska H., Oświata i kultura wsi polskiej. Wybór pism, LSW, Warszawa 197931. Rychel A. J., Wewnątrzszkolne doskonalenie nauczycieli, [w:] Management w przedszkolu, RABBE, 2002/1132. Śliwierski B., Edukacja pod prąd, Impuls, Kraków 200133. Urbańczyk F., Dydaktyka dorosłych, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 196534. Wałoszek D., Doskonalenie nauczyciela wobec przemian społecznych. „Wychowanie w przedszkolu” 1998, nr 835. Węglińska M., Jak napisać pracę magisterską?, IMPULS, Kraków, 199736. Zaczyński W., Praca badawcza nauczyciela, WSiP, Warszawa 199737. Forum jakości w edukacji (materiały konferencyjne) MEN, DDN, CODN, Warszawa 199942. ROZPORZĄDZENIE MINISTRA EDUKACJI NARODOWEJ z dnia 13 sierpnia 1999 r. w sprawie szczegółowych zasad sprawowania nadzoru pedagogicznego, wykazu stanowisk wymagających kwalifikacji pedagogicznych, kwalifikacji niezbędnych do sprawowania nadzoru pedagogicznego, a także kwalifikacji osób, którym można zlecać prowadzenie badań i opracowywanie ekspertyz43. ROZPORZĄDZENIE MINISTRA EDUKACJI NARODOWEJ z dnia 10 maja 2013 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie nadzoru pedagogicznego44. Ustawa Karta Nauczyciela z dnia 26 stycznia 1982ANEKS 1Ankieta dla nauczycieli dotycząca potrzeb w zakresie doskonalenia w ramach WDNImię i nazwisko ........................................Data: ........................................Staż pracy w przedszkolu: ........................................1. Czy chcesz doskonalić swoje umiejętności i wiadomości w ramach WDN?TAK NIE2. Jak często chcesz spotykać się na szkoleniach WDN?a) raz w miesiącu,b) raz na dwa miesiące,c) inne propozycje ........................................3. Jaka tematyka WDN interesuje Cię najbardziej? (ponumeruj od 1 do 6)a) mierzenie jakości pracy przedszkola,b) planowanie pracy w przedszkolu,c) diagnozowanie umiejętności dzieci,d) problemy wychowawcze,e) nowatorskie metody pracy z dziećmi,f) inne (jakie?) ........................................4. Jakie tematy WDN mogłabyś zaproponować do samodzielnego przygotowania i przeprowadzenia?........................................5. Jaka forma WDN jest według Ciebie najbardziej przydatna?a) wzajemne hospitacjeb) cykl spotkańc) konferencja pedagogicznad) wzajemne hospitacjee) współpraca z moderatoremf) inne ..................................6. Jakie formy pracy preferujesz?a) praca z całą radą pedagogiczną,b) małe zespoły,c) praca w tandemach7. Jakich trudności obawiasz się, gdy myślisz o WDN?........................................8. Twoje życzenia, uwagi i propozycje:........................................Dziękujemy za wypełnienie ankiety Wójt powierza kierowanie szkołą nauczycielowi lub innej osobie mającej odpowiednie przygotowanie zawodowe do pracy w placówce oświatowej. Jakie kwalifikacje musi mieć przyszły dyrektor szkoły? Na co powinna zwrócić szczególną uwagę jednostka samorządu przyjmująca dokumentację kandydata na takie stanowisko? Czy można powierzyć tej osobie pełnienie funkcji dyrektora na okres krótszy niż 5 lat? Szkołą lub placówką kieruje nauczyciel mianowany lub dyplomowany, któremu powierzono stanowisko dyrektora (art. 36 ustawy z 7 września 1991 r. o systemie oświaty; dalej: ustawa o systemie oświaty). Nie jest on jednak organem prowadzącym szkołę. Nadzór nad organizacją szkoły należy bowiem do właściwych jednostek samorządu terytorialnego, którym szkoła podlega. Te organy (wójt, burmistrz, prezydent miasta) powierzają nauczycielowi lub innej osobie stanowisko dyrektora szkoły lub placówki. Szkołą lub placówką, za zgodą kuratora oświaty, może również kierować osoba niebędąca nauczycielem, powołana na stanowisko dyrektora przez organ prowadzący. Dyrektor szkoły niebędący jednak nauczycielem nie może sprawować w szkole nadzoru pedagogicznego. W przypadku powołania takiej osoby na stanowisko dyrektora nadzór pedagogiczny sprawuje nauczyciel zajmujący inne stanowisko kierownicze w szkole lub placówce. Kto może zostać dyrektorem Przeważnie dyrektorem szkoły zostaje nauczyciel o odpowiednim stopniu awansu zawodowego. Sam fakt bycia nauczycielem to jednak za mało na stanowisko kierownicze w szkole. Przyszły dyrektor musi spełniać określone wymogi w zależności od rodzaju szkoły lub innej placówki oświatowej, którą ma pokierować. Kryteriów doboru na stanowiska kierownicze w oświacie należy szukać w przepisach rozporządzenia z 6 maja 2003 r. w sprawie wymagań, jakim powinna odpowiadać osoba zajmująca stanowisko dyrektora oraz inne stanowisko kierownicze, w poszczególnych typach szkół i placówek (dalej: rozporządzenie). Stanowisko dyrektora przedszkola czy szkoły może być powierzone nauczycielowi mianowanemu lub dyplomowanemu, który (§ 1 rozporządzenia): 1) ukończył: • studia wyższe magisterskie i ma przygotowanie pedagogiczne oraz kwalifikacje do zajmowania stanowiska nauczyciela w danym przedszkolu, szkole lub placówce oświatowej, • studia wyższe lub studia podyplomowe z zakresu zarządzania albo kurs kwalifikacyjny z zakresu zarządzania oświatą, 2) posiada: • co najmniej pięcioletni staż pracy pedagogicznej na stanowisku nauczyciela lub pięcioletni staż pracy dydaktycznej na stanowisku nauczyciela akademickiego, • zaświadczenie lekarskie o braku przeciwwskazań zdrowotnych do wykonywania pracy na stanowisku kierowniczym, 3) w okresie 5 lat bezpośrednio przed powierzeniem stanowiska dyrektora uzyskał co najmniej dobrą ocenę pracy w przedszkolu, szkole lub placówce, a w przypadku nauczyciela akademickiego - pozytywną ocenę pracy w okresie ostatnich 4 lat pracy w szkole wyższej, jeżeli stanowisko dyrektora obejmuje bezpośrednio po ustaniu zatrudnienia w szkole wyższej, albo w okresie roku bezpośrednio przed przystąpieniem do konkursu na stanowisko dyrektora uzyskał pozytywną ocenę dorobku zawodowego, 4) nie był karany: • karą dyscyplinarną oraz nie toczy się przeciwko niemu postępowanie dyscyplinarne, • za przestępstwo popełnione umyślnie oraz nie toczy się przeciwko niemu postępowanie karne, • zakazem pełnienia funkcji kierowniczych związanych z dysponowaniem środkami publicznymi. Nie tylko nauczyciel może kierować szkołą Stanowisko dyrektora przedszkola, szkoły, placówki oświatowej oraz zespołu szkół lub placówek oświatowych może być powierzone również osobie niebędącej nauczycielem, która (§ 5 rozporządzenia): 1) ukończyła: • studia wyższe magisterskie, • studia wyższe lub studia podyplomowe z zakresu zarządzania albo kurs kwalifikacyjny z zakresu zarządzania oświatą, 2) posiada: • co najmniej pięcioletni staż pracy, • wykształcenie i przygotowanie zawodowe odpowiadające kierunkowi kształcenia w szkole lub zakresowi zadań placówki, • zaświadczenie lekarskie o braku przeciwwskazań zdrowotnych do wykonywania pracy na stanowisku kierowniczym, 3) nie była karana: • karą dyscyplinarną oraz nie toczy się przeciwko niej postępowanie dyscyplinarne, • za przestępstwo popełnione umyślnie oraz nie toczy się przeciwko niej postępowanie karne, • zakazem pełnienia funkcji kierowniczych związanych z dysponowaniem środkami publicznymi. Kursy zostaną uznane Wymóg dotyczący ukończenia studiów wyższych lub studiów podyplomowych z zakresu zarządzania albo kursu kwalifikacyjnego z zakresu zarządzania oświatą, prowadzonego zgodnie z przepisami w sprawie placówek doskonalenia nauczycieli, spełniają również osoby, które (§ 9 rozporządzenia): • w okresie od 1 stycznia 1992 r. do 1 września 2000 r. ukończyły kurs doskonalący z zakresu zarządzania oświatą w wymiarze zajęć co najmniej 120 godzin, prowadzony przez szkołę wyższą, zakład kształcenia nauczycieli, placówkę doskonalenia nauczycieli, stowarzyszenie lub inną instytucję, a także inną osobę prawną lub osobę fizyczną, • rozpoczęły taki kurs przed 1 września 2000 r. i ukończyły go do dnia wejścia w życie rozporządzenia. A zatem w celu prawidłowej oceny kwalifikacji i wykształcenia osoby ubiegającej się o stanowisko dyrektora szkoły lub innej placówki należy dokładnie sprawdzić przedstawione przez kandydata dokumenty. Jednocześnie bardzo ważne jest, żeby osoba ubiegająca się o stanowisko kierownicze w szkole przekazała właściwej jednostce samorządowej dokładną i kompletną dokumentację swojego wykształcenia i doświadczenia zawodowego, gdyż na tej właśnie podstawie zostanie podjęta decyzja, czy spełnia warunki wymagane do pełnieni takiej funkcji. Dyrektora wybiera się na 5 lat Stanowisko dyrektora szkoły lub placówki powierza się na 5 lat szkolnych (art. 36a ust. 8 ustawy o systemie oświaty). Jedynie w uzasadnionych przypadkach, w uzgodnieniu z kuratorem oświaty, a w przypadku szkoły i placówki artystycznej oraz placówek zapewniających opiekę i wychowanie uczniom w okresie pobierania nauki poza miejscem stałego zamieszkania, dla uczniów szkół artystycznych - z ministrem właściwym do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego, można powierzyć to stanowisko na krótszy okres, jednak nie krótszy nże 1 rok szkolny. W odniesieniu np. do szkół i przedszkoli tzw. zwykłych przepisy nie przewidują rozwiązań polegających na powierzeniu stanowiska dyrektora na okres krótszy. Nie oznacza to jednak, że takie skrócone sprawowanie obowiązków kierowniczych w szkole nie może mieć miejsca. Powierzenie stanowiska dyrektora szkoły na okres krótszy niż 5 lat może nastąpić tylko w uzasadnionych przypadkach, przy czym ustawa o systemie oświaty nie wskazuje nawet przykładowo sytuacji uzasadniających powierzenie stanowiska na okres skrócony. W tej sytuacji należy przyjąć, że chodzi tu o okoliczności dotyczące szkoły jako pracodawcy (np. planowana likwidacja szkoły czy zmiana profilu nauczania wymagająca ponownego przeprowadzenia konkursu na stanowisko dyrektora) bądź nauczyciela (np. wniosek nauczyciela o powierzenie mu stanowiska dyrektora na okres krótszy niż 5 lat czy nieprawidłowości w funkcjonowaniu wcześniej kierowanych przez niego placówkach oświatowych) - glosa do wyroku SN z 15 kwietnia 1999 r., sygn. akt I PKN 11/99. Z orzecznictwa Artykuł 36 ust. 2 ustawy z 7 września 1991 r. o systemie oświaty ( z 2004 r. nr 256, poz. 2572 ze zm.) wymaga zgody kuratora oświaty na kierowanie szkołą lub placówką przez osobę niebędącą nauczycielem. Zgoda taka może być wyrażona pozytywnie - przez jej wyrażenie lub negatywnie - przez niewniesienie sprzeciwu w terminie. Wyrok NSA w Warszawie z 7 marca 2006 r., sygn. akt I OSK 54/06 Z orzecznictwa Powierzenie stanowiska dyrektora szkoły na czas określony - okres urlopu bezpłatnego dotychczasowego dyrektora - wymaga przeprowadzenia konkursu na to stanowisko. Wyrok NSA w Warszawie z 14 maja 1999 r., sygn. akt II SA 422/99 Magdalena Kasprzak Podstawy prawne: • Ustawa z 7 września 1991 r. o systemie oświaty ( z 2004 r. nr 256, poz. 2572; z 2008 r. nr 145, poz. 917) • Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z 6 maja 2003 r. w sprawie wymagań, jakim powinna odpowiadać osoba zajmująca stanowisko dyrektora oraz inne stanowisko kierownicze, w poszczególnych typach szkół i placówek ( nr 89, poz. 826; z 2003 r. nr 189, poz. 1854)

uznanie kwalifikacji przez dyrektora szkoły